Wat herstelt het vertrouwen in ons pensioenstelsel?
Het vertrouwen in het Nederlandse pensioenstelsel is de afgelopen jaren afgenomen. Dit komt onder andere door de verhoging van de pensioenleeftijd en door tegenvallende resultaten in de nasleep van de financiële crisis. De roep om hervormingen in het pensioenstelsel werd hierdoor steeds groter, wat uiteindelijk heeft geresulteerd in het nieuwe pensioenakkoord. De afgelopen jaren was er veel discussie over deze hervormingen. Zo werd er gesproken over meer keuzevrijheid, flexibiliteit, maatwerk en transparantie. De aanname hierbij was namelijk dat deze extra keuzevrijheid zou leiden tot meer vertrouwen in het pensioenstelsel. Maar is dat wel zo? Deze vraag vormde de aanleiding voor het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) om hier onderzoek naar te doen. Wat blijkt: het is vooral de hoogte van de uitkering die doorslag geeft in het vertrouwen.
Kiezen tussen verschillende scenario’s
I&O Research heeft in 2018 de dataverzameling voor dit onderzoek verzorgd voor het SCP. Hierbij is een representatieve steekproef van Nederlanders per brief benaderd om een vragenlijst in te vullen. De 3.600 respondenten hebben vragen beantwoord over hun voorkeuren als het gaat om hun pensioen. Dit gebeurde via een aantal uitgewerkte scenario’s voor een toekomstig pensioen, waar ze tussen konden kiezen (welke heb je liever?). De scenario’s, of keuzesets, werden willekeurig samengesteld vanuit verschillende opties voor zaken als keuzevrijheid, flexibiliteit en de hoogte van het pensioen. Dankzij deze vignettenstudie kon heel precies gemeten worden hoe zwaar de verschillende onderdelen wegen in de pensioenvoorkeuren.
De uitkering is van groot belang
De conclusie van het onderzoek van het SCP is dat burgers de hoogte van de pensioenuitkering het belangrijkste aspect van ons pensioenstelsel vinden. Keuzevrijheid, flexibiliteit en maatwerk compenseren een tegenvallende uitkering maar gedeeltelijk. Het lijkt er dus op dat ons vertrouwen pas zal herstellen als de hoogte van het pensioen toeneemt. Sterker nog: bij dalende uitkeringen daalt naar verwachting ook het vertrouwen. Dat is ook niet gek aangezien het gaat om ons inkomen voor de oude dag.
Michael Brandt
Senior onderzoeker