Waarom het RTL-debat geen game changer werd

Gebeurde er niets of zagen we niet dat er iets gebeurde?

In de rapportage van onze zetelpeiling schreven we vorige week “er gebeurt niets, omdat er niets gebeurt”. De VVD leverde twee zetels in, van 39 naar 37 zetels, maar schreven we: “als we het hele electorale krachtenveld bezien zijn er geen grote verschuivingen. (…) Er gebeurde dus al wel iets door de stemhulpen en de debatten, maar omdat er geen overtuigende “winnaar” was – in de beleving van de kiezers – had dit weinig effect op de peilingen. Mede daardoor profiteren bijvoorbeeld D66, GL en SP electoraal niet of nauwelijks van het optreden van hun lijsttrekkers. Waar weer uit volgt: er gebeurt niets, omdat er niets gebeurt.”
We hadden misschien beter kunnen schrijven: er gebeurde wel iets, maar het werd niet gezien.

Kaag meest overtuigend maar krijgt daarvoor niet de credits 

Uit twee onderzoeken die we uitvoerden direct na het RTL-debat blijkt dat Sigrid Kaag door de kijkers die direct na het debat hun oordeel gaven duidelijk als meest overtuigend werd ervaren. Mark Rutte deed het na Kaag het best, gevolgd door Lilian Marijnissen, Jesse Klaver en Geert Wilders. Wopke Hoekstra werd door de ‘pure kijkers’ het laagst gewaardeerd.

Onderzoeksopzet

Om te achterhalen wat kijkers vonden (en leerden) van het RTL-debat van zondagavond 28 februari (21.15-23.30 uur) deden we twee onderzoeken.
Dit levert drie groepen op:

• Kijkers naar het RTL-debat die, zonder tussenkomst van duiders of andere media, direct na het debat hun niet-beïnvloedde mening gaven (‘pure kijkers’)
• Kijkers naar het RTL-debat die maandag of dinsdag hun mening gaven, dus met de kans dat ze er de recensies op radio of tv hoorden of er over lazen in een krant of op internet.
• Mensen die niet naar het debat keken, maar er wel iets over hoorden of lazen.

Kaag meest overtuigend maar krijgt daarvoor niet de credits

Uit het onderzoek dat we uitvoerden op zondagavond – direct na het RTL-debat – blijkt dat Sigrid Kaag door 21 procent van de kijkers als meest overtuigend werd ervaren. Mark Rutte (16%) deed het na Kaag het best, gevolgd door Lilian Marijnissen, Jesse Klaver en Geert Wilders.
Wopke Hoekstra werd door de ‘pure kijkers’ het laagst gewaardeerd. Degenen die het debat zagen maar deze vraag op maandag of dinsdag invulden noemen Kaag in dezelfde mate (20%), maar Rutte iets vaker (19%).
Ook Geert Wilders wordt nu wat vaker genoemd (17%). Kijken we vervolgens naar de groep die het debat niet zag maar er wel over hoorden of lazen, dan is het voordeel voor Kaag volledig verdwenen. Rutte (12%), Kaag (10%) en Wilders (11%) worden ongeveer even vaak aangewezen als degene die het het best heeft gedaan.

Rutte en Hoekstra bleven dus bij het publiek hangen als degenen die het goed deden. De prestaties van Kaag, Marijnissen en Klaver vielen in betrekkelijk onvruchtbare bodem, waarschijnlijk  doordat er geen winnaar werd uitgeroepen en door wat er daarna in de media werd gezegd of getoond over en van het debat. Dat Wopke Hoekstra bij slechts 9 procent het meest overtuigde – de minst goede score – valt bij de groep die het debat niet zelf zag maar er wel over hoorde bijna helemaal weg. Met 4 procent komt Hoekstra er net zo goed of slecht uit als Klaver (5%) en beter dan Marijnissen (2%).

Ook bij 2^de voorkeur doet Kaag het goed, maar Hoekstra en Rutte krijgen de credits 

In de verwachting dat deelnemers aan het onderzoek wellicht geneigd zijn de leider van de partij waarop ze stemmen aan te wijzen als “het meest overtuigend” hebben we de vraag nog een keer gesteld. Ook hier zien we Rutte (20%) en Kaag (19%) er bij de ‘pure kijkers’ als meest overtuigend uitkomen. Maar wederom blijkt dat de groep die het debat zelf niet zag maar er wel over hoorde niet Kaag, maar Rutte en nu ook Hoekstra, aanwijzen als degenen die het het best hebben gedaan. Kaag komt hier – met 8 procent – relatief bescheiden uit: net zo goed of slecht als Marijnissen, Klaver en Wilders.

Beperkt deel kijkers vond het een inhoudelijk goed debat

We vroegen niet alleen naar de prestatie van de individuele deelnemers, maar ook naar hoe informatief en inhoudelijk kijkers het debat vonden.
Een minderheid, 43 procent, vond het een “inhoudelijk goed debat”, 22 procent vond van niet. Ruim de helft (54%) vond het debat daarentegen wel “leuk om naar te kijken”. En driekwart (72%) van de kijkers vond dat “het debat goed werd geleid” (door Frits Wester).

Kijkers leerden meer over plannen van D66 en GroenLinks, minder van plannen CDA en VVD

Voor alle deelnemende partijen gaven we de stelling “Door dit debat weet ik beter wat de plannen zijn van partij … voor Nederland”. De mate waarin kijkers vinden dat ze geïnformeerd zijn over de plannen van de partijen valt niet mee. Ongeveer de helft zegt door het debat beter te weten wat de plannen van D66 en GroenLinks voor Nederland zijn. Slechts 35 procent zegt door het debat beter te weten te zijn gekomen wat de plannen van het CDA voor Nederland zijn en 38 procent zegt dat over de plannen van de VVD. Toch de twee partijen die nu en naar alle waarschijnlijkheid ook na maart opnieuw samen de regering gaan vormen.

Verantwoording

Om te achterhalen wat kijkers vonden (en leerden) van het RTL-debat van zondagavond (21.15-23.30 uur ) deden we twee onderzoeken:
• Een flitspeiling onder kijkers direct na het debat (zondagavond vanaf 23 uur; n=2.022)
• Een representatieve peiling (maandagochtend – dinsdagochtend; n=2.685 – waarvan 404 mensen het debat zagen en nog eens 405 het debat niet zagen, maar er wel over hoorden of lazen)

We voerden dit onderzoek uit als voorbereiding op meer flitspeilingen rondom de komende grotere debatten, in opdracht van een van de organisatoren. Zie hoofdstuk 2 van het volledige rapport voor een uitgebreide onderzoeksverantwoording.

Het volledige rapport

Download hier het volledige rapport (pdf).