Veel externe inhuur bij overheid

Vrijwel alle ambtenaren hebben extern ingehuurde collega’s. In een ideale situatie zou dit volgens de meeste ambtenaren niet nodig moeten zijn. Toch denken ze dat het aandeel externen de komende jaren verder toeneemt. Dit blijkt uit onderzoek dat I&O Research uitvoerde in opdracht van Binnenlands Bestuur.

Helft ambtenaren heeft meer dan tien procent externe collega’s

Vrijwel alle ambtenaren (93%) hebben extern ingehuurde collega’s op de eigen afdeling. Bij de helft (54%) is het aandeel externen meer dan tien procent. Gemeenteambtenaren geven naar verhouding vaker dan andere ambtenaren aan dat hun afdeling voor meer dan een kwart uit externen bestaat. De meerderheid van de ambtenaren vindt dat er te veel externen zijn op de eigen afdeling (61%) en binnen de organisatie (74%). Ook de helft (47%) van de externen vindt het aandeel inhuur te groot bij de organisaties waar zij werken.

Voornaamste reden inhuur is om schaarste op te vangen

De ambtenaren geven aan dat er vooral sprake is van inhuur om schaarste in personeel op te vangen (88%). De helft erkent dat externen kennis meebrengen die ontbreekt in de organisatie. Volgens een derde worden externe collega’s ingehuurd vanwege specifieke kwaliteiten of om wendbaar en flexibel te zijn.

Helft ambtenaren vindt externe inhuur in ideale situatie overbodig

Negen op de tien ambtenaren (90%) zouden het beter vinden als er niet te veel werd ingehuurd. Dit is – logischerwijs – meer dan onder de externen zelf, al is zelfs onder degenen die zich laten inhuren twee derde (63%) het hiermee eens. Op andere punten hebben ambtenaren een iets andere visie dan externen: de helft van de ambtenaren (47%) vindt dat externe inhuur niet nodig zou zijn “in een ideale situatie”. Van de externen zelf is een kwart het hier mee eens (60% is het ermee oneens). Van de ambtenaren ziet 46 procent de externe in meer of mindere mate als ‘echte collega’. Andersom denkt 56 procent van de externen dat zij als ‘echte collega’ worden gezien. Twee derde (63%) van de externen ziet ambtenaren in vaste dienst als ‘echte collega’.

Komende jaren nog meer externen verwacht

Hoewel veel ambtenaren en externen het aandeel externe inhuur te groot vinden, verwacht een meerderheid dat dit nog verder toe zal nemen. Twee derde van de ambtenaren (65%) voorziet een toename binnen de eigen organisatie. Ruim de helft van de externen (56%) verwacht de komende jaren een toename van externe inhuur bij de overheid.

Zowel ambtenaren als externen noemen vooral dat de arbeidsmarkt erg krap is en dat het daardoor moeilijk is om vacatures in te vullen. Omdat de komende jaren ook veel ambtenaren met pensioen gaan, verwachten velen dat de overheid in toenemende mate een beroep zal doen op externen.

“Door tekort op de arbeidsmarkt en door het lage loon wat geboden wordt in vergelijking met andere gemeenten kunnen we geen geschikte nieuwe kandidaten vinden.”

Een reden die ook vaak genoemd wordt, maar minder dan het voorgaande, is dat gemeenten de afgelopen jaren steeds meer taken hebben gekregen. Met het bestaande personeelsbestand kunnen niet alle werkzaamheden ingevuld worden en daarom schakelen gemeenten externen in. Met onder meer de Omgevingswet die 1 januari 2024 ingevoerd wordt, komen er nog meer taken bij de gemeente te liggen.

“Er komen steeds meer taken waar er binnen de gemeente niet genoeg kennis over is, waardoor we dit niet zelf kunnen oppakken.”

Nog andere redenen waarom men een toename verwacht zijn:

• gunstiger arbeidsvoorwaarden voor externen en afwisselender opdrachten;
• dat het gemeenten flexibiliteit biedt om snel op of af te schakelen en daarom aantrekkelijk voor ze is;
• dat men soms meer vertrouwen lijkt te hebben in de kwaliteit van externe inhuur dan eigen personeel;
• dat er veel incidenteel geld beschikbaar is dat wel aan inhuur uitgegeven mag worden, maar niet aan loonkosten;
• dat het de trend is en dat het er niet naar uitziet dat dit snel verandert.

Onderzoeksverantwoording

In opdracht van Binnenlands Bestuur deed I&O Research onderzoek naar externe inhuur bij de overheid en de opvattingen daarover. Het onderzoek vond plaats tussen 17 juli en 31 juli 2023. In totaal vulden 629 ambtenaren en 286 externen een online vragenlijst in. De ambtenaren zijn afkomstig van de mailinglijst van Binnenlands Bestuur. De externen maken deel uit van het I&O Research Panel.

Meer lezen?

Meer uitkomsten van het onderzoek staan in het rapport Externe inhuur bij de overheid, in de uitgave van Binnenlands Bestuur van 1 september en op de site van Binnenlands Bestuur.