Vaccinatiebereidheid toegenomen; bereidheid onder zorgpersoneel even hoog

Bereidheid tot vaccinatie toegenomen, harde kern van 10 procent wil niet

Vorige maand zagen we een forse daling in de bereidheid tot vaccineren. Deze zien we nu weer flink oplopen: van 60 procent in november naar 69 procent nu¹. Het percentage ‘zeker wel’, doorgaans een goede indicatie van te verwachten gedrag, steeg van 29 naar 41 procent.
Het aandeel ‘zeker of waarschijnlijk niet’ daalde van 23 naar 18 procent. Het aandeel ‘zeker niet’ is overigens stabiel: rond de 10 procent.

¹ De 41 en 27 procent uit de grafiek tellen – na afronding – op tot 69 procent.

Van plan zich te laten vaccineren (n=2.353)

In januari start waarschijnlijk de grootschalige vaccinatie tegen het coronavirus. Bent u van plan zich te laten vaccineren tegen het virus?

Opvallend is dat mensen die zelf besmet zijn geweest met COVID niet meer dan gemiddeld geneigd zijn zich te laten vaccineren. Degenen die zelf ziek waren zijn dat minder van plan (59%) dan degenen die iemand kennen die besmet is geweest (ruim 70%). En hoe zieker diegene was, hoe sterker de geneigdheid.  

Iets minder wantrouwen, angst & twijfel

Een vergelijking van de antwoorden op de vraag waarom men zich niet zou laten vacineren – uit november en december – geeft een verklaring voor de toegenomen vaccinatiebereidheid: de angst voor en het wantrouwen over het vaccin zijn enigszins gedaald, de principiële redenen (die gelden voor een minderheid) zijn gebleven.

De belangrijkste redenen om zich niet te laten vaccineren (ik vertrouw het niet want het vaccin is er te snel, ben bang voor bijwerkingen, twijfels of het vaccin wel werkt) namen zowel relatief als absoluut af.
Meer principiële redenen als “Mijn immuunsysteem kan het coronavirus weghouden” of “ik ben tegen de dierproeven die er voor nodig zijn” worden nog ongeveer even vaak genoemd.

Weinig begrip voor niet vaccineren

Onder degenen die zich wel willen laten vaccineren is er weinig begrip voor dat anderen dat niet gaan doen. Eén op zes (15%) heeft hier begrip voor, 44 procent zegt “Daar heb ik wel enig begrip voor, maar ze zouden het wel moeten doen”, een kwart (23%) heeft er weinig begrip voor en 14 procent vindt het zelfs verwijtbaar.

Degenen die zich wel laten vaccineren vinden het niet sociaal dat anderen het niet doen. Veel mensen vragen zich af of de niet-vaxxers zich ook niet laten behandelen als ze het toch krijgen.
Zoals iemand het uitdrukt: “Als mensen zich niet willen laten vaccineren ook niet behandelen als ze corona krijgen. Dan moeten alle anderen voor gaan.”

Voorbeeldgedrag gaat mensen niet over de streep trekken

In dit onderzoek legden we degenen die zeggen zich (waarschijnlijk) niet te willen laten vaccineren deze vraag voor: “Stel dat bekende Nederlanders zich op tv zouden laten vaccineren. Zou dat u over de streep kunnen halen om u (toch) te laten vaccineren?”
Het resultaat is weinig bemoedigend. Koningin Máxima en Koning Willem-Alexander zouden 5 procent kunnen overhalen. De rest zelfs nog minder.

Vaccinatiebereidheid onder zorgpersoneel gelijk

De bereidheid zich te laten vaccineren is onder zorgpersoneel net zo hoog als gemiddeld. Van de mensen die werken in de zorg is 70 procent dit van plan, 16 procent (waarschijnlijk) niet. Onder de gemiddelde Nederlander is dat 69 procent en 18 procent.

Van plan zich te laten vaccineren – Nederlanders (n=2.353) vs zorgpersoneel (n=848)

In januari start waarschijnlijk de grootschalige vaccinatie tegen het coronavirus. Bent u van plan zich te laten vaccineren tegen het virus?

De verschillen naar sectoren zijn niet heel groot. Het hoogst is de bereidheid in de eerstelijns-, ziekenhuis- en geestelijke gezondheidszorg. Het laagst in de jeugdzorg (25% wil het waarschijnlijk niet).

Zorgpersoneel verwacht niet al te grote problemen bij vaccinaties

Ruim een derde (38%) van de zorgmedewerkers verwacht problemen bij het vaccineren tegen corona van patiënten of cliënten, maar slechts weinigen verwachten grote problemen (5%).

Degenen die problemen verwachten zeggen:

• Er zijn veel cliënten die twijfelen of echt niet willen; of hun ouders of verzorgers willen niet;
• We hebben te maken met geestelijk gehandicapten, ouderen of dementerenden, zij begrijpen het niet, zij zijn wilsonbekwaam en kunnen het niet overzien (verpleeghuizen, gehandicaptenzorg); 
• We hebben te maken met een lastige doelgroep, die ook weerbarstig of wantrouwend kan zijn (geestelijke gezondheidszorg);
• We hebben te maken met een fysiek zwakke doelgroep, met weinig weerbaarheid, er kunnen bijwerkingen, allergieën optreden (ziekenhuizen);  
• Krijgen we de logistieke operatie wel voor elkaar, er is nog zoveel onbekend (alle sectoren)

Degenen die problemen geen of weinig verwachten zeggen:

• We staan zo vaak voor lastige situaties, dit lukt ook wel
• Ik verwacht dat onze cliënten zich wel zullen laten vaccineren, het geeft ze hun vrijheid terug
• De griepprik-operatie elk jaar lukt ook, dus dit zal ook wel lukken

Verantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 11 december tot maandagochtend 14 december 2020.
Er werkten in totaal 2.353 Nederlanders mee aan dit onderzoek. De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleiding, regio en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Het grootste deel van de deelnemers 2.282 is afkomstig uit het I&O Research Panel. Daarnaast vulden 71 Nederlanders de vragenlijst in via het panel van PanelClix.

Naast de reguliere steekproef heeft een extra steekproef van 848 zorgmedewerkers meegewerkt aan dit onderzoek.