Stijging ambulante jeugdhulp bij wijkteams komt vooral door betere signalering

Cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) laten over 2017 een forse toename zien (33 procent) van jeugdhulp zonder verblijf, oftewel ambulante jeugdhulp, uitgevoerd door wijkteams ten opzichte van het jaar ervoor. In opdracht van het ministerie van VWS onderzocht I&O Research mogelijke verklaringen voor deze toename, door in zes gemeenten in gesprek te gaan met beleidsmedewerkers, wijkteammanagers-, -consulenten en medewerkers van de afdeling administratie en informatieverwerking.

Hulpvragen eerder en beter gesignaleerd

Een betere en eerdere signalering van hulpbehoevende jongeren is volgens bijna alle gesproken gemeenten een goede verklaring voor de toename van ambulante jeugdhulp bij het wijkteam. Volgens hen zien wijkteams door hun werkwijze meer wat er achter de voordeur gebeurt en kan men daardoor eerder de hulp bieden die nodig is. “De hulpvragen worden als het ware opgehaald”, zegt een wijkteamconsulent. Daarnaast verwijzen huisartsen vaker naar het wijkteam, wat ook van invloed kan zijn op de stijging van ambulante jeugdhulp bij deze teams. Wijkteams krijgen hierdoor immers vaker de kans om zelf hulp te bieden.

Ook specialistische jeugdhulp neemt toe

De stijging van ambulante jeugdhulp bij wijkteams heeft volgens meerdere gemeenten nog niet als gevolg dat er een daling is in de specialistische (zwaardere) vormen van jeugdhulp. In tegendeel: uit de gesprekken blijkt dat er ook sprake is van een toename in de zwaardere jeugdhulp. Ook wachtlijsten voor specialistische jeugdhulp spelen in meerdere gemeenten een rol, waardoor wijkteams soms genoodzaakt zijn om zelf (langer) hulp te bieden. Dit wordt ook wel overbruggingszorg genoemd. Wijkteams kampen zelf echter ook regelmatig met wachtlijsten, met als gevolg dat wijkteammedewerkers er soms voor kiezen om een cliënt sneller door te verwijzen naar een andere (soms specialistische) zorgaanbieder of om een traject eerder af te sluiten. 

Leidraad voor registratie ambulante jeugdhulp zo goed als onbekend

Gemeenten, zorgaanbieders en wijkteams zijn sinds de decentralisaties in het sociaal domein in 2015 zelf verantwoordelijk voor het registreren van verschillende vormen van jeugdhulp en het tweejaarlijks aanleveren van deze gegevens aan het CBS. Omdat al snel bleek dat het onderscheid tussen preventie en (lichte) ambulante jeugdhulp soms lastig te maken is, werd er in 2016 een zogenoemde ‘leidraad toegang preventief-ambulant’ opgesteld. Hierin staat een nadere toelichting en uitleg over welke taken men als ambulante jeugdhulp dient te registreren en welke taken onder preventie vallen en dus niet als jeugdhulp geregistreerd dienen te worden. 
Uit de gesprekken komt echter naar voren dat de betreffende leidraad vrijwel niet bekend is. Ook de manier waarop de registratie van ambulante jeugdhulp bij wijkteams verloopt, en vooral de aanlevering hiervan aan het CBS, is voor de meeste geïnterviewden niet duidelijk. Zelfs tussen verschillende afdelingen binnen één gemeente is het beeld hierover soms niet eenduidig. Óf en welk effect de wijze van registratie heeft op de cijfers van ambulante jeugdhulp door wijkteams blijft dan ook onduidelijk.

Wetgevingsoverleg Jeugd

Op maandag 12 november vindt het Wetgevingsoverleg Jeugd plaats in de Tweede Kamer, waarin onder andere dit onderzoek aan bod komt.

Link naar begeleidende brief en onderzoeken

Overname uit deze publicatie is alleen toegestaan met expliciete vermelding van I&O Research als bron.