Slag om Amsterdam: vier partijen kunnen grootste worden

I&O Research voerde een representatieve peiling uit onder 980 Amsterdammers van 18 jaar en ouder van 13 januari tot 24 januari in opdracht van GroenLinks Amsterdam. Hieruit blijkt dat vier partijen kans maken om de grootste te worden in maart. GroenLinks en D66 scoren allebei tussen de 15 en 16 procent en lijken daarmee de beste papieren te hebben. De betrouwbaarheidsintervallen overlappen echter (in het geval van GroenLinks bijna) met PvdA en VVD waardoor ook deze partijen kans maken de grootste te worden. Gezien het feit dat de peiling bijna twee maanden voor de verkiezingen werd uitgevoerd, kunnen we stellen dat de strijd om de eerste plaats volledig open ligt.

Nieuwkomers Volt (8%) en JA21 (4%) lijken goed te gaan scoren. Ook zal BIJ1 waarschijnlijk meer kiezers trekken dan in 2018 (van 1,9 naar 7,3 procent). Partijen die duidelijk op verlies staan ten opzichte van de vorige gemeenteraadsverkiezingen zijn GroenLinks (-4,6 procentpunt), CDA (-2,8 procentpunt), SP (-2,6 procentpunt), FvD (-1,7 procentpunt) en de Partij voor de Ouderen (1 procentpunt).

Waarom stemmen kiezers op de partij van hun voorkeur?

Waarom stemt men op GroenLinks?
Mensen die nu van plan zijn om op GroenLinks te stemmen deden dat in 2018 overwegend ook al. Waarom stemmen ze GL? De meeste mensen noemen het klimaat, duurzaamheid, de stad autoluw maken, groen, etc. Ook de sociale kant van het beleid wordt benoemd en een enkeling noemt Femke Halsema, als burgemeester.

GroenLinks verliest – ten opzichte van 2018 – vooral stemmen aan D66, PvdA, Volt, PvdD en BIJ1. Waarom stemmen deze mensen niet meer op GroenLinks, maar wel op deze partijen?

Waarom stemt men op D66? 
Amsterdammers die op D66 willen stemmen zeggen vaak dat ze het fijn vinden dat het een redelijke partij in het midden is, een partij als tegenwicht tegen het radicalere GroenLinks of SP. Ook zaken als onderwijs en duurzaamheid worden genoemd. Relatief vaak wordt verwezen naar de landelijke politiek, Sigrid Kaag wordt soms aangehaald. Lokale leiders worden niet genoemd.

PvdA
PvdA-kiezers noemen vaak de sociaaleconomische motieven: armoedebestrijding, zorg, banen, etc. Wethouder Marjolein Moorman wordt zeer vaak genoemd als aansprekende politica. Kiezers die overstappen van GL naar de PvdA vinden GL vaak te rigoureus of te veel op de details. En er zijn veel kiezers die zeggen: PvdA en GroenLinks zitten op een lijn, ze werken al samen, het maakt niet veel uit.

VVD
Ook de VVD-stemmer is vrij trouw, de meeste Amsterdammers die nu op de VVD stemmen deden dat in 2018 ook. Waarom stemt men VVD? Vanwege het liberalisme, het ondernemerschap en de manier waarop de VVD (Mark Rutte) het land leidt. Vaak wordt ook gezegd: om het linkse bestuur een rechts tegenwicht te bieden. Lokale leiders van de VVD worden niet genoemd.

PvdD
Kiezers die gaan voor de PvdD gaat het om de natuur, het groen en natuurlijk het dierenwelzijn. Veel van deze kiezers zijn teleurgesteld in GL als collegepartij en vinden dat GroenLinks te rechts is geworden.

BIJ1
BIJ1 snoept kiezers weg van allerlei linkse partijen, vooral GroenLinks. Ook krijgt de partij steun van mensen die in 2018 niet hebben gestemd of zijn vergeten waarop. Kiezers voelen zich aangetrokken tot BIJ1 vanwege hun progressieve ideeën met betrekking tot diversiteit en gelijkwaardigheid. Zij vinden dat andere (links-progressieve) partijen hier niet genoeg werk van maken.

Volt
Volt haalt vooral kiezers van D66 en GroenLinks vandaan. Een ex-D66-kiezer verklaart zijn overstap als volgt: “D66 is te veel in politieke spelletjes terecht gekomen”. Ex-GroenLinksers bekritiseren voornamelijk het gevoerde beleid in Amsterdam. Volt-kiezers roemen veelal het vernieuwende karakter van de partij. Daarnaast is men enthousiast over de Europese koers en de focus op jongeren.

JA21
JA21 trekt vooral kiezers die in 2018 nog voor FvD of VVD kozen. Deze kiezersgroep ziet JA21 als een realistisch rechtse partij die tegenwicht kan bieden aan de linkse partijen die in Amsterdam doorgaans de dienst uitmaken. Oud-VVD-kiezers vinden dat deze partij te veel is opgeschoven naar links terwijl ex-FvD’ers van mening zijn dat hun voormalige voorkeurspartij te radicaal is geworden.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van donderdag 13 tot maandag 24 januari.

In totaal werkten 980 Amsterdammers van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. Het grootste deel is afkomstig het I&O Research Panel (570), een kleiner deel uit PanelClix (309) en Dynata (101). Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van GroenLinks. Dit is de deelnemers niet verteld om sturing of selectieve uitkosten te voorkomen.

Weging en marges
De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Amsterdamse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.

Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=1000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 3,1 procent.

Het volledige rapport

Klik hier om het volledige rapport te bekijken (opent in een ander tabblad).