Politieke peilingen komen goed overeen met uitslag

Op donderdag 16 maart, zo’n 12 uur nadat de stemlokalen in de meeste gemeenten dicht gingen, publiceerde de Volkskrant een artikel met de titel “Opiniepeilers voorspelden de grote trends verbazingwekkend goed”. Klik hier voor het artikel.  

Ook het NRC was opvallend positief: “Ook de kiezer van de PVV valt goed te peilen”. Klik hier voor het artikel. Samengevat: al met al hebben de peilers de trends juist waargenomen. VVD de grootste, PVV, CDA, D66 en GroenLinks erachter, SP nagenoeg gelijk, Baudets Forum voor Democratie wél in de Kamer en Roos’ VNL niet. Ook gespot op de radars: het reusachtige verlies van de PvdA.

Zulke positieve recensies krijgen de peilers niet na alle verkiezingen. En na de Amerikaanse verkiezingen en de peilingen naar de Brexit lagen ze flink onder vuur. Waar de hele wereld een volgend dominosteentje in de rechts-populistische zegereeks verwachtten, voorspelden de Nederlandse peilers een bescheiden winst voor de PVV. Maar natuurlijk was woensdagavond 15 maart voor de peilers ook een spannende avond. “Als de PVV op 35 zetels was gekomen, hadden wij peilers de koffers kunnen pakken”, zegt onderzoeker Peter Kanne van I&O Research in het NRC.

Al zijn nog niet alle stemmen geteld en kan er – via restzetels – nog hier en daar een zetel verspringen, we kunnen wel concluderen dat het Nederlandse “peilersgilde” en I&O Research het keurig hebben gedaan. I&O zag de trend (groei voor VVD, daling voor PVV als gevolg van de Turkije-clash) en bracht dit dinsdag 14 maart via het Algemeen Dagblad naar buiten. Klik hier voor het artikel. Ook verder zagen we een aantal zaken goed: de sub-toppers D66, CDA en SP. De kleinere partijen en nieuwkomers DENK en Forum voor Democratie.

Evaluatie

We zaten er al met al 22 zetels naast, waarmee we niet onderdoen voor de andere peilers. In tegendeel. Te hoog zaten we echter met GroenLinks en te laag met VVD en PVV. Ook de PvdA hadden we iets te hoog. Om te evalueren waar dit door is veroorzaakt (hebben kiezers zich bedacht of hebben we over- en ondervertegenwoordiging van bepaalde groepen in ons panel) en hoe we dit kunnen verbeteren, voeren we een nameting uit.

Patriottistische lente bleef uit

Maar belangrijker nog dan hoeveel zetels we goed hadden en hoeveel we ernaast zaten, is dat we de onderstroom in de samenleving goed hebben weergegeven. Op basis van ons onderzoek hebben we veel media van informatie over de kiezers voorzien, mede om kiezers te helpen bij het kiesproces. Voor het Algemeen Dagblad en Tubantia voerden we een groot kiezersonderzoek uit, op basis waarvan het AD op 4 maart concludeerde:

‘Wilders’ patriottistische lente komt er niet’. Nederland lijkt na de verkiezingen niet af te stevenen op een grote politieke omwenteling. Waar dat in het Verenigd Koninkrijk met de Brexit en de Verenigde Staten met de verkiezing van Trump vorig jaar wel gebeurde, is de onvrede onder kiezers hier niet zo massaal. Dat blijkt uit onderzoek van I&O Research.

Uit het onderzoek van I&O Research in opdracht van het AD en daarmee samenwerkende regionale kranten blijkt dat zo’n 14 procent van de Nederlanders ontevreden is over Nederland. Voor hen zijn de problemen in de zorg en immigratie en asielbeleid de belangrijkste onderwerpen bij de verkiezingen. Zij stemmen overwegend PVV en in mindere mate SP of 50Plus. Kanne verwacht niet dat die groep nog heel erg zal groeien tot 15 maart. ,,Langzamerhand lijkt het onderwerp van deze verkiezingen wat te verschuiven,” constateert Kanne. ,,Ging het eerst heel erg over onze nationale identiteit, langzaam lijkt het meer te gaan over sociaal economische thema’s bij de kiezer.”

Voorafgaand aan het Brexit-referendum en de Amerikaanse presidentsverkiezing zaten de peilingen in die landen er ver naast. En hoewel ook in Nederland de peilingen de komende anderhalve week nog fors kunnen verschuiven, is de situatie volgens Kanne niet te vergelijken. Zo kwam de omwenteling in Groot-Brittannië en in de Verenigde Staten vooral doordat stemmers buiten de grote steden heel anders dachten over de toekomst van hun land. In Nederland is het verschil tussen stad en platteland veel kleiner, zo blijkt uit het onderzoek. Kanne: ,,Het stemgedrag tussen stad en platteland wijkt veel minder af dan in Amerika.” Klik hier voor het artikel.