Nivellering in Eerste Kamer aanstaande

Steun voor Rutte III kalft verder af

PROVINCIALE STATENVERKIEZINGEN

Coalitie virtueel op circa 28 zetels in Eerste Kamer

Uit een eerste I&O-peiling met betrekking tot de Provinciale Statenverkiezingen (20 maart) blijkt dat de (voorheen) grote partijen inleveren en een aantal (voorheen) kleinere partijen groeien. Van de dertien partijen die kans maken op een zetel, zijn er zes die op of rond de tien zetels kunnen uitkomen. Geen enkele partij, ook de VVD niet, lijkt daar op dit moment bovenuit te gaan steken.

Alle coalitiepartijen – op de ChristenUnie na – staan op verlies ten opzichte van de Provinciale Statenverkiezingen van 2015 én de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Met name CDA (7, -5) en D66 (6, -4) leveren fors in. De VVD levert twee zetels in ten opzichte van 2015 en zou uitkomen op 11 zetels in de senaat. Samen zouden de coalitiepartijen nu 28 zetels in de Eerste Kamer overhouden, ruim beneden de vereiste meerderheid van 38 zetels.

Electorale doorbraak Forum voor Democratie

Forum voor Democratie beleeft waarschijnlijk zijn electorale doorbraak in de Eerste Kamer: de partij van Thierry Baudet zou vanuit het niets met 8 zetels in de Eerste Kamer komen (betrouwbaarheidsmarge +/- 2 zetels, dit kan dus 6 tot 10 zetels zijn). De PVV blijft (bij de winst van Forum voor Democratie) opvallend stabiel (een kleine min: van 9 naar 8 zetels in de senaat).

GroenLinks op winst

Aan de linkerzijde van het politieke spectrum is er een plus te noteren voor GroenLinks. GroenLinks zou nu 10 zetels in de Eerste Kamer halen, een virtuele winst van zes zetels. De PvdA herstelt licht ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017, maar kan haar huidige zetelaantal in de Eerste Kamer waarschijnlijk niet vasthouden (5, -3). Ook voor de SP (7, -2) is er een licht verlies. 50 Plus kan waarschijnlijk een winst boeken. DENK zou in de Eerste Kamer komen met 1 zetel.

Eerste Kamer weegt mee in stemgedrag PS-verkiezingen

Acht op de tien kiezers zeggen met hun stem het beleid van de provincie waarin ze wonen te willen beïnvloeden. Toch beïnvloedt – net als in 2015 – ook het oordeel over het kabinet het stemgedrag bij de Provinciale Statenverkiezingen. Bijna een derde wil het kabinet straffen. Dit geldt voornamelijk voor PVV- (76%) en Forum voor Democratie-kiezers (75%). Een kwart van de kiezers wil met zijn of haar stem het kabinet-Rutte juist steunen. Dit zijn voornamelijk kiezers van de coalitiepartijen: VVD (82%), CDA (70%), D66 (52%) en ChristenUnie (50%). De helft “laat helemaal niet meewegen of de coalitie wel of geen meerderheid haalt in de Eerste Kamer”.

TWEEDE KAMER EN KABINET-RUTTE

Tevredenheid over Rutte III kalft verder af

De onvrede over het kabinet-Rutte III is in de afgelopen maand verder toegenomen. Het aandeel kiezers dat ontevreden is, is gegroeid van 59 procent in januari naar 63 procent nu. Aan de andere kant zien we dat het aandeel tevreden kiezers met vier procentpunt is afgenomen tot 33 procent.

Onjuiste energieberekeningen

De onjuiste berekeningen over de energiekosten maken veel kiezers ontevreden, zowel door het geven van onjuiste informatie op zich, maar ook vanwege de extra kosten die een hogere energierekening met zich mee zal brengen. Kiezers zijn van mening dat het kabinet te veel fouten maakt en daar te gemakkelijk mee wegkomt. Ook is het verwijt aan het kabinet dat de lasten (bijvoorbeeld van het klimaatbeleid) te veel bij de gewone burger worden gelegd, in plaats van bij het bedrijfsleven of de ‘vervuiler’. Veel onvrede komt ook voort uit een algeheel wantrouwen, waarbij niet alleen het kabinet het moet ontgelden, maar politici in het algemeen. Het meest ontevreden zijn kiezers van Forum voor Democratie (93% ontevreden), SP (91%), 50 Plus (90%) en PVV (89%).

Citaat van een kiezer:

“Dit kabinet is niet capabel. Stapelt fout op fout met verkeerde berekeningen en veroorzaakt een deling in de samenleving tussen mensen met een groot inkomen en een heleboel mensen op de armoedegrens. Onacceptabel!”

Coalitiepartijen VVD, CDA en D66 verliezen

Als er nu verkiezingen voor de Tweede Kamer zouden worden gehouden, zou de VVD nog steeds de grootste partij van Nederland zijn, met 23 zetels. In vergelijking met januari levert de VVD twee zetels in, en ten opzichte van de Tweede Kamerverkiezingen tien. Ook de PVV levert in; in vergelijking met januari zou de PVV een zetel minder halen. Forum voor Democratie blijft stabiel in deze peiling: 16 zetels in januari en 16 zetels nu.

Behalve de VVD leveren ook het CDA (12, -7 t.o.v. verkiezingen van 2017) en D66 (11, -8) in. Coalitiegenoot de ChristenUnie is de enige regeringspartij die voor haar rol in de regering wordt beloond (7, +2). Samen zouden de coalitiepartijen nu 53 zetels halen, een (virtueel) verlies van 23 zetels.

Ter linkerzijde valt op dat de groei van GroenLinks doorzet naar 20 zetels (+2 t.o.v. januari 2019). De SP stijgt iets tot 14 zetels (+1 t.o.v. januari 2019). De PvdA verliest een zetel in vergelijking met januari en komt uit op 10 zetels.

Duurzaamheid breekt door als electoraal issue

Niet alleen bij de Provinciale Statenverkiezingen, ook als men voor de Tweede Kamer zou gaan stemmen, spelen het klimaat, duurzaamheid en de energietransitie een belangrijker rol. In vergelijking met twee jaar geleden, vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen van maart 2017, zien we forse verschuivingen van thema’s die de kiezer motiveren.

Het klimaat (duurzaamheid, klimaat, milieu) lijkt definitief door te breken als electoraal issue: van een twaalfde positie in 2017 (26% vond het toen belangrijk), stijgt het naar een gedeelde derde plaats (36% van de kiezers noemt het als onderwerp dat een belangrijke rol speelt bij de partijkeuze). Ook energie, eveneens gerelateerd aan het klimaat, wordt nu belangrijker gevonden (23%, +7%).

Media

• Algemeen Dagblad: “Peiling: Bijna derde kiezers wil met Rutte III afrekenen bij stembusgang”
• Algemeen Dagblad: “Baudet moet de Wilders worden die wél levert”
• Het Financieele Dagblad: “Peilingen Provinciale Staten: steun voor Rutte neemt af”
• WNL: “Bijna een derde van de kiezers wil kabinet Rutte III afstraffen bij komende verkiezingen”

Verantwoording

I&O Research voerde een landelijk representatief onderzoek uit onder 1.944 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Het onderzoek liep van vrijdag 22 tot en met dinsdagochtend 26 februari 2019.

De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleiding, regio en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017. Het grootste deel van de deelnemers is afkomstig uit het I&O Research Panel (n=1.771). Daarnaast zijn 173 deelnemers via PanelClix benaderd om deel te nemen aan dit onderzoek.

Overname uit deze publicatie is alleen toegestaan met expliciete vermelding van I&O Research als bron.