Nederlander gebruikt 35 plastic tasjes per jaar

I&O Research heeft onderzocht hoeveel plastic draagtassen ondernemers in 2018 aan consumenten verstrekten, hoe ondernemers en consumenten het verbod beleven en hoe het zit met de naleving van het verbod. Daarnaast is er ook gekeken naar maatregelen in andere EU-lidstaten. Bij dit onderzoek is rekening gehouden met alle plastic draagtassen, dus ook de van het verbod uitgezonderde plastic (hemd)draagtassen voor verse producten.

600 miljoen plastic draagtassen in 2018, afname van 80 procent sinds 2015

In 2018 zijn er bijna 600 miljoen plastic draagtassen (gratis en tegen betaling, inclusief van het verbod uitgezonderde plastic tassen) verstrekt aan consumenten. Dit zijn 35 plastic draagtassen per Nederlander. Sinds 1 januari 2016 is het verbod op de gratis plastic draagtas in werking. Na de invoering was er in eerste instantie sprake van een sterke daling (circa 70%) van het aantal plastic draagtassen per Nederlander (SAMR, 2017, SGS Search 2017). In 2018 is die daling gestabiliseerd tot een totale afname van 80 procent van het aantal verstrekte plastic tassen ten opzichte van 2015 . Dit is in lijn met eerdere bevindingen uit 2017 en de afname van het aandeel plastic draagtassen in het zwerfafval.

Verbod op gratis plastic tassen is bekend, nuttig en uitbreiding lijkt kansrijk

Het verbod op de gratis plastic draagtas is bekend bij consumenten en ondernemers maar ze zijn niet altijd op de hoogte van het feit dat gelamineerde papieren draagtassen en plastic Big Shopper tassen ook onder het verbod vallen. Het overgrote deel van de consumenten en de ondernemers vindt het verbod een goede maatregel die helpt bij het verminderen van zwerfafval en het besparen van grondstoffen. De helft van de ondernemers en de consumenten staat bovendien niet negatief tegenover een uitbreiding van het verbod naar alle plastic draagtassen, dus ook de nu uitgezonderde plastic tassen voor verse producten. Ondernemers die zelf de uitgezonderde plastic tassen voor verse producten gebruiken in hun bedrijfsvoering zijn geen voorstander van een verdere uitbreiding van het verbod.

Bewustzijn gevolgen van plastic voor milieu vergroot, maar leidt ook tot discussie

Ook zijn ondernemers en consumenten zich door het verbod bewuster geworden van de schadelijke gevolgen van plastic voor het milieu. Als kanttekening hierbij stellen producenten en handelaren van (plastic) verpakkingen dat de alternatieve draagtassen (papier, jute of katoen) niet per se beter – en mogelijk zelfs slechter – zijn voor het milieu wanneer je kijkt naar de carbon footprint van de productie. Zij wijzen erop dat het vooral van belang is dat plastic tassen niet in het zwerfaval terecht komen. Hiervoor ligt volgens de producenten en handelaren de verantwoordelijkheid in de eerste plaats bij de gebruiker: de consument dus.

Klantrelatie niet negatief beïnvloed, consumenten nemen vaker eigen tas mee

Het feit dat ondernemers niet langer een gratis plastic tas mogen verstrekken, heeft nauwelijks effect gehad op de relatie met de consument. Een deel van de ondernemers vindt het wel ongemakkelijk om een vergoeding te moeten vragen voor een draagtas, zeker bij een duurdere aankoop. Desondanks ervaart driekwart van de ondernemers geen negatieve gevolgen van het verbod. Het verbod lijkt wel van invloed op het gedrag van consumenten. Zo zeggen consumenten vaker een eigen draagtas mee te nemen wanneer zij boodschappen doen, met name bij de dagelijkse boodschappen in de supermarkt of bij de groenteboer. Ondernemers bevestigen dit beeld.

Verbod wordt goed nageleefd, aantal branches blijft mogelijk achter

Over het algemeen lijkt de naleving van het verbod op orde, maar consumenten geven aan dat zij bij afhaalhoreca, maaltijdbezorging en op de markt weleens een gratis plastic draagtas krijgen. Hierbij kan het overigens (deels) gaan om toegestane plastic draagtassen voor verse producten. Ook gelamineerde papieren draagtassen worden weleens gratis meegegeven volgens consumenten.

Verantwoording

I&O Research heeft in juli 2019 een brief verstuurd aan 5.500 ondernemers in de detailhandel, ambulante handel en afhaalhoreca met het verzoek om deel te nemen aan een korte online enquête. Deze enquête had tot doel het aantal plastic draagtassen in beeld te brengen. In totaal hebben 200 ondernemers de enquête ingevuld. De antwoorden zijn doorgerekend op basis van brancheomzet , gemiddelde transactiewaarde en het aandeel consumenten dat een plastic draagtas ontvangt. Een uitgebreidere verantwoording is terug te vinden in bijlage 1 van de rapportage.  

De beleving van het verbod is onderzocht onder consumenten en ondernemers. In de periode van 5 tot en met 19 juli 2019 vulden 1.596 leden van het I&O Research Panel een online vragenlijst in. De uitkomsten zijn gewogen naar leeftijd, geslacht, opleidingsniveau en regio en zijn op die punten representatief voor de Nederlandse bevolking. Ten slotte is op 28 juni 2019  een brief verstuurd aan 8.500 ondernemers in de detailhandel, ambulante handel en afhaalhoreca met het verzoek om deel te nemen aan een online enquête over hun beleving van het verbod. Daarnaast zijn ondernemers via een aantal brancheorganisaties uitgenodigd om deel te nemen aan het onderzoek. In totaal hebben 483 ondernemers de online vragenlijst ingevuld. De uitkomsten zijn gewogen naar branche en zijn daarmee representatief voor de Nederlandse ondernemers in de branches die plastic draagtassen vertrekken.

Wilt u meer weten?

Het volledige rapport kunt u downloaden bovenaan dit bericht. Op maandag 2 maart heeft minister Van Veldhoven de Tweede Kamer met een kamerbrief geïnformeerd over de onderzoeksresultaten.

Wilt u meer weten over beleidsevaluaties of consumentenonderzoek? Neem contact met ons op, dan bespreken we graag vrijblijvend de mogelijkheden met u.