Zorgen bij hotels en andere logiesverstrekkers na jaren van groei

Dit artikel is ook opgenomen in de nieuwste editie van LISA Nieuws

Groei aantal hotels, daling aantal kampeerterreinen

Het aantal Nederlandse logiesverstrekkers, bestaande uit de hotelbranche, de verhuur van vakantiehuisjes en appartementen en kampeerterreinen, is de afgelopen tien jaar fors toegenomen. Waren er in 2009 nog circa 7.300 bedrijven actief, in 2019 zijn het ruim 9.400 bedrijven: een toename van 29 procent. Het totale aantal bedrijven in Nederland groeide in dezelfde periode met 41 procent. In de logiesverstrekking groeide vooral het aantal bedrijven in de hotelbranche sterk (+72%). Het aantal verhuurders van vakantiehuisjes en appartementen groeide met 28 procent, terwijl het aantal kampeerterreinen in deze periode afnam met 7 procent. Het aantal banen op kampeerterreinen bleef overigens wel gelijk.

Het lijkt erop dat een deel van de ‘verdwenen’ campings de afgelopen jaren is getransformeerd tot vakantiepark met huisjes en appartementen (zie figuur 1). Zo zien we – met uitzondering van Limburg – dat in alle Nederlandse provincies het aantal kampeerterreinen de afgelopen tien jaar afnam, terwijl het aantal verhuurders van vakantiehuisjes en appartementen toenam. Bureau voor Ruimte en Vrije Tijd bevestigt de trend dat kampeerplekken plaatsmaken voor verhuuraccommodaties, zoals stacaravans (met standplaats), vakantiehuisjes en bungalows. Deze verschuiving verlengt het toeristisch seizoen en zorgt voor een kwaliteitsimpuls in het ‘traditionele’ kampeeraanbod.

Al met al is slechts 1 procent van het totale aantal werkzame personen in Nederland actief in de logiesverstrekking. Het aantal banen in de logiesverstrekking groeide tussen 2009 en 2019 van 74.500 naar 88.500 banen (+19%). Deze groei is sterker dan de totale werkgelegenheidsgroei in diezelfde periode (+7%).

Figuur 1 – Ontwikkeling aantal bedrijven en banen logiesverstrekking 2009-2019

Hotelbranche belangrijk voor werkgelegenheid

Ruim de helft (57%) van de bedrijven in de logiesverstrekking is actief in de hotelbranche. Deze hotels hadden voor de coronacrisis 66 duizend banen, bijna driekwart van de totale werkgelegenheid in de logiesverstrekking. Verhuurders van vakantiehuisjes en appartementen en kampeerterreinen bieden werk aan respectievelijk 15 en 11 procent van het totale aantal werkzame personen in de logiesverstrekking.

Logiesverstrekkers vooral belangrijk voor werkgelegenheid rondom Amsterdam

Het belang van een sector voor de regionale economie kan worden gemeten met behulp van de specialisatiegraad (locatiequotiënt). Daarvoor is het werkgelegenheidsaandeel van de logiesverstrekking per regio afgezet tegen het nationale aandeel van deze sector. Een locatiequotiënt boven de 1 duidt op een oververtegenwoordiging van werkgelegenheid.

De specialisatiegraad van de hotelbranche is met name hoog in de regio’s Groot-Amsterdam (met maar liefst 15.000 arbeidsplaatsen in hotelbranche), Noord-Drenthe, Zuid-Limburg en overig Zeeland (zie figuur 2). Dit betekent dat de hotelbranche in die regio’s een belangrijke werkgelegenheidsfunctie heeft.

Figuur 2 – Banen en specialisatiegraad logiesverstrekking 2019

De kampeerterreinen en de verhuur van vakantiehuisjes en appartementen spelen vooral een belangrijke rol in de werkgelegenheid van minder stedelijke regio’s. In Noord-Limburg, Zuidoost-Noord-Brabant, de Veluwe en Zuidoost-Drenthe zijn veel banen te vinden in de verhuur van vakantiehuisjes en appartementen. In Noord-Limburg en Zuidoost-Drenthe is de specialisatiegraad het hoogst (> 7,5).

De werkgelegenheid op kampeerterreinen is het grootst in de regio’s Overig-Zeeland en de Veluwe, gevolgd door Noord-Overijssel en (opnieuw) Zuidoost-Noord-Brabant. Wat betreft de specialisatiegraad van kampeerterreinen springen Zeeland en Zuidwest-Friesland eruit. In deze regio’s zijn meer dan vier keer zoveel banen in deze branche dan gemiddeld in Nederland.

Gevolgen coronacrisis vooral in Amsterdam

Als gevolg van de uitbraak van het coronavirus zagen de Nederlandse logiesverstrekkers het aantal gasten in het eerste kwartaal van 2020 sterk afnemen. Al met al daalde het aantal gasten in vergelijking met dezelfde periode een jaar eerder met 17 procent. Het aantal gasten in de hotels en vergelijkbare accommodaties nam het sterkst af (bron: CBS¹). Amsterdamse hotels worden zwaarder getroffen dan elders in het land. De stad is namelijk in grote mate afhankelijk van zakelijke reizigers, congres- en beursgangers en vakantiegangers van verder weg en dat ligt momenteel allemaal zo goed als stil (bron: AT5²).

In het tweede kwartaal van 2020 verslechterde de situatie en ontvingen logiesverstrekkers 72 procent minder gasten dan een jaar eerder (bron: CBS³). De daling loopt uiteen van 82 procent in Noord-Holland tot 53 procent in Friesland. Ondanks deze moeizame eerste helft van het jaar lijkt het erop dat veel logiesverstrekkers buiten de grote steden deze zomer nog een aardige inhaalslag hebben kunnen maken (bron: AD⁴).

Verantwoording van het onderzoek

De vestigingsregisters van het Landelijke Informatie Systeem Arbeidsplaatsen (LISA) vormen de bron van deze analyse. Binnen deze analyse staan vestigingen binnen de volgende SBI-categorieën centraal: 551 – Hotels e.d., 552 – Verhuur van vakantiehuisjes en appartementen; jeugdherbergen, 553 – Kampeerterreinen. Aanbieders van privé-accommodaties, zoals via Airbnb, zijn in deze analyse buiten beschouwing gelaten.

I&O Research is intensief betrokken bij de totstandkoming van LISA-materiaal. In de eerste plaats ondersteunen wij de Stichting LISA bij het ontsluiten van gegevens en adviseren wij afnemers over het gebruik van de data. Daarnaast maakt I&O Research gebruik van LISA-data voor analyses naar arbeidsmarkt, bedrijvendynamiek en omzetcijfers. Hiermee helpen wij gemeenten en provincies met het opstellen van gedegen economisch beleid.

[¹] CBS: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/23/aantal-gasten-logiesaccommodaties-17-procent-afgenomen-in-eerste-kwartaal
[²] https://www.youtube.com/watch?v=6gs3wtJoQao
[³] CBS: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/35/bijna-drie-kwart-minder-gasten-in-toeristische-accommodaties
[⁴] https://www.ad.nl/reizen/vakantielanden-op-oranje-nederlanders-boeken-massaal-last-minute-in-eigen-land~afb93de0/