Klokkenluidersonderzoek: Werkgevers kunnen meer doen voor veilige meldcultuur

Het is belangrijk dat iedereen kan werken in een open en veilige cultuur. Toch blijken er nog regelmatig integriteitsschendingen en misstanden op het werk te zijn, zoals fraude, machtsmisbruik, onzorgvuldige omgang met informatie of onveilige werksituaties. Lang niet altijd durven collega’s het te melden als ze vermoeden dat er iets mis is. En vaak wordt niet goed omgegaan met mensen die wel een melding doen: de klokkenluiders. Zij betalen een te hoge prijs voor hun daad.

Om dit te verbeteren geldt sinds 1 juli 2016 de wet Huis voor Klokkenluiders. Elke organisatie met meer dan vijftig medewerkers moet sindsdien over een interne meldregeling beschikken. Anderhalf jaar na de invoering van de wet hebben werkgevers nog stappen te zetten bij het naleven hiervan. Dit blijkt uit onderzoek dat I&O Research uitvoerde in opdracht van het Huis voor Klokkenluiders onder 432 organisaties met een ondernemingsraad.

Weliswaar beschikken vier op de vijf organisaties over een meldregeling, maar slechts de helft van de werkgevers voldoet aan alle wettelijke verplichtingen uit de wet. Nog te vaak ontbreken voorzieningen die cruciaal zijn voor een veilige meldcultuur, namelijk:

• de vertrouwenspersoon is nog niet genoeg zichtbaar
• gedragscodes worden onvoldoende geactualiseerd
• een onderzoeksprotocol ontbreekt vaak, net als integriteitsbeleid en een functionaris of eenheid die er verantwoordelijk voor is

Meer aandacht voor deze drie voorzieningen kan tot snelle verbetering van de meldingsbereidheid leiden (Huis voor Klokkenluiders, 2017). Ongeveer een op de drie ondernemingsraden denkt dat medewerkers een vermoeden van een misstand durven te melden. In de private sector ligt dit cijfer iets hoger dan in de (semi-)publieke sector (zie tabel). Een kwart van de ondernemingsraden geeft de inspanningen van de eigen organisatie om integriteit te bevorderen een onvoldoende.

Verantwoording

De vragenlijst is ontwikkeld door het Huis voor Klokkenluiders in samenwerking met I&O Research en gevalideerd in een pre-test. Vervolgens is de enquête door I&O Research voorgelegd aan 993 ondernemingsraden op basis van een steekproef uit het LISA-vestigingenregister. In totaal is dit onderzoek gebaseerd op 432 respondenten verdeeld over drie sectoren (publiek, semipubliek en privaat) en vier grootteklassen. I&O Research deed de cijfermatige analyse en voerde redactie op het rapport van het Huis voor Klokkenluiders.

Zie ook:

Artikel in Trouw
Nieuwsbericht en rapportage Huis voor Klokkenluiders