Kiezers willen rechts kabinet, maar zijn sceptisch over slagkracht

Sinds eind november 2023 zijn PVV, VVD, NSC en BBB met elkaar in gesprek over het vormen van een nieuw kabinet. Ten tijde van de dataverzameling van dit onderzoek (vrijdagmiddag 12 april – maandagochtend 15 april) waren de partijen met elkaar in gesprek onder leiding van informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol. Kort na het afronden van de dataverzameling verliet PVV-leider Geert Wilders een gesprek voortijdig vanwege onenigheid over de asielstroom. Dit nieuwsfeit is daarom niet meegenomen in dit onderzoek. Ondanks de onenigheid benadrukken de partijen dat de formatie nog altijd in volle gang is.

Vooral PVV- en BBB-kiezers enthousiast over beoogd kabinet

Nederlandse kiezers zijn gematigd enthousiast over een mogelijk kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. Vooral PVV- en BBB-kiezers zien het in sterke mate zitten, VVD’ers en NSC’ers zijn iets kritischer. Kiezers van oppositiepartijen zijn eerder negatief.

Dat een volgend kabinet – als het aan de kiezers ligt – een rechtse signatuur moet krijgen is wel duidelijk. Kiezers vinden overwegend dat NSC en VVD in een volgend kabinet moeten plaatsvinden, ook over kabinetsdeelname van BBB en CDA is de kiezer overwegend positief. De afkeer richting PVV als coalitiepartner neemt af. In november wilde 37 procent van de kiezers die geen PVV stemden absoluut niet dat hun voorkeurspartij in een kabinet zou stappen met de PVV. Inmiddels is dit 28 procent en geeft 21 procent van de kiezers aan dat zij zouden willen dat hun voorkeurspartij wel een coalitie aangaat met de PVV.

Geen alternatief

Kiezers zien geen alternatief voor het beoogde kabinet. Een kwart van de kiezers ziet een middenkabinet van VVD, GroenLinks-PvdA, NSC en D66 zitten. Dit betreft voornamelijk kiezers van progressieve partijen. Slechts 15 procent van de VVD-kiezers en 30 procent van de NSC’ers vindt een dergelijk middenkabinet acceptabel. Zij prefereren een kabinet over rechts.

Kiezer wil bescherming democratie, meer veiligheid en woningen en minder immigratie

Als tien mogelijke beleidsdoelen van een eventueel kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB worden voorgelegd, blijkt dat het beschermen van de democratie het vaakst als ‘essentieel’ wordt aangemerkt: door een derde. Daarna volgen het verminderen van immigratie , het verbeteren van de veiligheid en het bouwen van veel meer woningen.

Kiezers van de formerende partijen wijzen nadrukkelijker dan de overige kiezers op het verminderen van immigratie. Vooral PVV-kiezers hopen hierop, zeven op tien beschouwt het verminderen van immigratie als essentieel. Met name kiezers van GL-PvdA en D66 zetten het beschermen van de democratie voorop.

Lage verwachtingen haalbaarheid mogelijke beleidsdoelstellingen

Kiezers hebben lage verwachtingen van het beoogde kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB als het gaat om het verwezenlijken van de plannen. Een derde (35%) denkt dat het dit kabinet zal lukken om de democratie te beschermen en 30 procent verwacht dat immigratie echt af zal nemen. Over het bouwen van veel meer woningen (22% denkt dat dit lukt) en Nederland veiliger maken (21%) is men nog sceptischer. Over het versterken van de Nederlandse defensie is men het meest optimistisch (47% denkt dat dit lukt).

Ook kiezers van de beoogde coalitiepartijen hebben hun twijfels over de slagkracht van het beoogde kabinet. Het beschermen van de democratie zal volgens de meesten (59%) nog lukken maar over de andere belangrijk geachte beleidsdoelen twijfelt men. De immigratiecijfers naar beneden krijgen zal bijvoorbeeld volgens 43 procent van de PVV-kiezers lukken. Kiezers van BBB (40%), VVD (34%) en NSC (32%) zijn nog een tikkeltje sceptischer.

Onderzoeksverantwoording 

Dit onderzoek vond plaats van vrijdagmiddag 12 tot maandagochtend 15 april 2024. In totaal werkten 2.139 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. De steekproef is grotendeels getrokken in het I&O Research Panel. 98 respondenten met een niet-westerse achtergrond deden mee via Panelclix.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (CBS). Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.

Zetelpeiling
Voor een overzicht van de electorale verhoudingen verwijzen we u door naar de meest recente zetelpeiling van Ipsos I&O. Deze peiling werd uitgevoerd via het panel van Ipsos. Voor nu kiezen we er voor om alleen zetelpeilingen voor de Tweede Kamer te publiceren die via het Ipsos-panel zijn uitgevoerd.