Kiezer plaatst BBB centrumrechts in politiek landschap

BBB zorgde in maart voor een daverende verrassing door de Provinciale Statenverkiezingen te winnen. In elke provincie slaagde de partij van Caroline van der Plas erin de grootste te worden. De BBB bestaat nog niet lang en er is discussie over hoe de partij moet worden gekwalificeerd.[1]

In dit opinieonderzoek wordt duidelijk dat Nederlandse kiezers BBB in het politieke landschap indelen als een centrumrechtse partij. Net iets links van de VVD en een tikkeltje rechts van het CDA.

Gemiddelde kiezer bevindt zich net rechts van het midden

Voordat we kiezers vroegen om partijen te kwalificeren stelden we hen de vraag hoe zij hun eigen politieke opvattingen inschatten op een schaal van uiterst links (1) tot uiterst rechts (9). De middelste positie is hier dus 5.

Duidelijk is dat kiezers zichzelf vaker aanduiden als rechts van het midden (40%) dan links van het midden (30%). Elf procent kan geen antwoord geven en de rest (19%) plaatst zichzelf precies in het midden.

Kiezers van GroenLinks (90%), PvdD (78%), SP (70%), PvdA (72%), Volt (63%) en D66 (52%) zien zichzelf in de meerderheid als links van het midden. Kiezers van CDA (59%), PVV (73%), BBB (58%), VVD (80%), JA21 (87%) en SGP (79%) zien zichzelf eerder als rechts. CU-kiezers zitten er tussenin.

Kiezer schat BBB tussen VVD en CDA in

Figuur 0.1 illustreert hoe kiezers hun voorkeurspartij, andere partijen en zichzelf inschatten. Het blauwe bolletje is de gemiddelde inschatting van alle kiezers over een partij. Het rode driehoekje is de inschatting van de eigen kiezers van hun voorkeurspartij. Zo wordt bijvoorbeeld duidelijk dat Volt-kiezers hun voorkeurspartij als linkser inschatten andere kiezers. Het gele vierhoekje is hoe links of rechts kiezers zichzelf inschatten (het gemiddelde antwoord is 5,2).

GroenLinks (gemiddelde score van 2,5) wordt gezien als de meest linkse partij en FvD (8,0) als de meest rechtse. De Nederlandse bevolking ziet BBB als een centrumrechtse partij (6,1) tussen CDA en VVD in.

Opvallend is dat kiezers hun eigen politieke richting gematigder inschatten dan die van hun voorkeurspartij. Dat wil zeggen dat linkse kiezers zichzelf als rechtser zien dan hun partij van voorkeur en dat het omgekeerde geldt voor rechtse kiezers. Omdat we niet genoeg waarnemingen hebben van kiezers van BIJ1, BvNL, DENK en 5oPlus hebben we voor deze partijen alleen de gemiddelde inschatting van alle kiezers meegenomen.

BBB-kiezer vindt eigen partij verbindend en realistisch

BBB-kiezers en andere kiezers denken dus ongeveer hetzelfde over waar BBB in het politieke landschap moet worden geplaatst. Wel denken deze kiezersgroepen anders over kenmerken van de BBB. Kiezers van BBB noemen hun eigen partij namelijk eerder realistisch (54%) dan idealistisch (31%) terwijl kiezers van andere partijen deze mening over BBB niet delen (46% van alle kiezers ziet de BBB als idealistisch, 20% als realistisch).

Ook betitelt een derde (36%) van alle kiezers BBB als polariserend. Minder mensen zien ze als verbindend (25%). BBB-kiezers zien BBB in de meerderheid wel als verbindend (58%) terwijl 23 procent BBB betitelt als polariserend.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 14 tot en met maandag 17 april 2023. In totaal werkten 2.197 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek.

I&O Research voerde dit onderzoek uit op eigen initiatief. Er is geen opdrachtgever.
Het grootste deel van de steekproef (n=1.996) is afkomstig het I&O Research Panel, 201 respondenten deden mee via PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.

[1] https://www.nrc.nl/nieuws/2023/03/19/politicologen-bbb-wakkert-de-competitie-op-rechts-aan-a4159931