Kennis der Verplichtingen

Uit het onderzoek blijkt dat de verplichtingen die horen bij de diverse uitkeringen bij de meeste uitkeringsgerechtigden bekend zijn, wanneer deze aan hen voorgelegd worden. Het toepassen van de verplichtingen op een praktijksituatie vindt een deel van de uitkeringsgerechtigden echter lastiger. Een ruime meerderheid van de uitkeringsontvangers schat de kans dat het opgemerkt wordt wanneer verplichtingen niet worden nagekomen als (zeer) groot in. Ook gaat een overgrote meerderheid ervan uit dat wanneer de uitkeringsinstantie er achter komt dat je niet aan de verplichtingen voldoet, er een sanctie volgt. Uit het verdiepende onderzoekt blijkt dat informatie in brieven en op de website over het algemeen helder is. Wel vinden mensen het soms lastig om informatie over een specifieke situatie te vinden. Naast kennis over de verplichtingen is vertrouwen één van de factoren die ook invloed heeft op nalevingsgedrag.  Uit het onderzoek blijkt dat er over het algemeen vertrouwen in de uitkeringsinstanties is. Dit vertrouwen wisselt wel per type uitkering: het vertrouwen is lager bij uitkeringen waarbij het arbeidsvermogen moet worden bepaald, zoals de Wajong of de WIA.

In 2020 is ook door I&O Research een onderzoek uitgevoerd naar de kennis over verplichtingen maar dan specifiek in coronatijd. Dit jaar is het reguliere onderzoek weer hervat. Het onderzoek bouwt qua doelstelling en opzet voort op de eerdere onderzoeken.

De doelgroep van het onderzoek bestaat uit uitkeringsgerechtigden die een WW-, ZW-, Wajong, WIA, WAO, AOW-, Anw-, AIO- of bijstandsuitkering ontvangen. De AKW is niet meegenomen, omdat die regeling zeer weinig verplichtingen kent. Dit jaar is naast het reguliere kwantitatieve onderzoek ook een kwalitatief verdiepend onderzoek uitgevoerd. Het verdiepende onderzoek richtte zich op twee sporen: 1) de informatievoorziening over rechten en plichten richting uitkeringsgerechtigden en 2) het in beeld brengen van andere factoren die een rol spelen bij nalevingsgedrag.

Het kwantitatieve deel van het onderzoek is uitgevoerd door een schriftelijke vragenlijst naar bijna 12.000 uitkeringsgerechtigden te versturen, de totale respons was 23%. Zij hadden ook de mogelijkheid de vragenlijst online in te vullen. Vooraf is de vragenlijst getest onder de doelgroep. Het verdiepende kwalitatieve deel bestond uit diepte-interviews, gebruikerstesten en een community van uitkeringsgerechtigden.

De resultaten van het onderzoek vindt u hier.