I&O-zetelpeiling: Verlies voor D66, weinig enthousiasme over minderheidsregering

De VVD is nog altijd de grootste partij van het land in de I&O-zetelpeiling die liep van vrijdag 10 tot maandag 13 september. De liberalen komen nu uit op 33 virtuele zetels (min twee zetels ten opzichte van juli, geen significante daling). D66 lijdt wel een significant verlies en staat nu op 19 zetels. De ChristenUnie is de enige partij die significante winst boekt. Hun zetelaantal stijgt van 5 naar 7. Wybren van Hagas partij, Belang van Nederland, haalt in tegenstelling tot de vorige peiling de kiesdrempel niet. 

Waarom verliest D66-kiezers?

Kiezers die in maart D66 stemden en nu zijn veranderd van voorkeur noemen voornamelijk de moeizame formatie als reden om over te stappen. Velen zijn van mening dat dit (deels) aan Sigrid Kaag te wijten valt en vinden haar leiderschap ‘tegenvallen’.

“Tegenvallend leiderschap”
       –    GroenLinks-kiezer die in maart op D66 stemde

“Ik ben teleurgesteld in de manier waarop D66 (Sigrid Kaag) onderhandelt in de formatiebesprekingen. PvdA en GroenLinks stellen zich constructiever op.”
       –    PvdA-kiezer die in maart op D66 stemde

“Verandert weinig in cultuur, poppetjesspel geen inhoud”
       –    Volt-kiezer die in maart op D66 stemde

“Ik vind de formatie te lang duren en heb het idee dat Kaag de boel onnodig vertraagt”
       –    VVD-kiezer die in maart op D66 stemde

Weinig enthousiasme over minderheidsregering

Nadat de coalitieonderhandelingen met PvdA en GroenLinks zijn stukgelopen, lijkt een minderheidskabinet de enige manier om een regering te vormen. Kiezers zijn hier weinig enthousiast over, maar ze lijken het te accepteren.

Slechts 22 procent van de kiezers vindt een minderheidsregering onacceptabel. Zij vinden voornamelijk dat een dergelijk kabinet geen recht doet aan de verkiezingsuitslag. Andere critici vrezen dat een dergelijk kabinet instabiel of onvoldoende slagvaardig zal zijn.

Nog een kleiner deel, 8 procent, is uitgesproken positief over een dergelijke regering. Zij wijzen erop dat het democratisch gehalte van de regering omhoog zal gaan als de regering actief op zoek moet naar meerderheden. Iets minder dan een kwart (23%) geeft aan een minderheidsregering acceptabel te vinden. Drie op de tien kiezers vindt een minderheidsregering acceptabel onder voorwaarden. Deze kiezers wijzen erop dat een meerderheidsregering op dit moment niet tot de mogelijkheden lijkt te behoren en liever een minderheidsregering dan helemaal geen regering zien.

Geen enkele minderheidscombinatie krijgt veel steun

Zoals te verwachten zijn kiezers sterk verdeeld over welke minderheidscoalitie het dan moet worden, vanzelfsprekend willen de meeste kiezers hun eigen partij in de coalitie. Maar niet altijd.

Iets meer dan een vijfde van de kiezers geeft aan het liefst een minderheidskabinet van VVD, D66 en CDA te zien. Daarmee is deze combinatie de populairste. De overige voorgestelde kabinetten kunnen op weinig steun rekenen van de kiezer. Elf procent heeft een voorkeur voor VVD en D66 zonder extra partijen. Nog minder kiezers zijn voorstander van een combinatie van VVD, D66, CDA en Volt (9%) of VVD, D66, CDA en JA21 (8%).

Een substantieel deel van de kiezers (16%) is hoe dan ook tegen een minderheidsregering. Eenzelfde deel geeft aan het simpelweg niet te weten.

Bijna helft wil nieuwe verkiezingen

Bijna de helft van de kiezers (45 procent) is van mening dat nieuwe verkiezingen moeten worden georganiseerd nu het vormen van een meerderheidsregering niet lijkt te lukken. Iets meer dan een kwart (27%) van het electoraat is uitgesproken tegen nieuwe verkiezingen. Onder geen enkele kiezersgroep betreft dit een meerderheid.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdagmiddag 10 tot maandagochtend 13 september 2021. Er werkten in totaal 2.207 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. Het grootste deel hiervan (n=1.995) is afkomstig uit het I&O Research Panel en 212 respondenten vulden de vragenlijst in via het panel van PanelClix. De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.

Volledige rapport

Download hier het volledige rapport in pdf (opent op een nieuw tabblad).