I&O-zetelpeiling: coalitiepartijen profiteren niet van iets mildere kiezer

September jongstleden was de tevredenheid met het kabinet Rutte IV gedaald tot een dieptepunt: slechts 17 procent van de bevolking gaf aan tevreden te zijn met de regering. Het kabinet slaagde er niet in om de vele crises die het land teisterden (stikstof, inflatie, energie, asiel, woningen) daadkrachtig aan te pakken.

Na een bijna volledig kalenderjaar te hebben geregeerd is nog steeds een ruime meerderheid van de kiezers (72%) ontevreden over de prestaties van het kabinet Rutte IV. Een kwart (24%) van de bevolking is wél tevreden. Het lijkt er dus op dat de tevredenheid met de regering zich langzaam iets herstelt.

Meeste kiezersgroepen iets minder ontevreden

We zien het herstel in tevredenheid bij de meeste kiezersgroepen. Dit geldt in het bijzonder voor kiezers van PvdA (van 8 naar 26%), D66 (36 naar 51%), PvdD (7 naar 17%) en CDA (41 naar 50%).

Een nipte meerderheid van de huidige D66- en CDA-kiezers is nu tevreden over het kabinet. Dat geldt niet voor de kiezers van coalitiepartner ChristenUnie (43%). De huidige kiezers van VVD zijn nog altijd het meest tevreden (76%).

Van de kiezers die in 2021 op de VVD stemden is 44 procent tevreden over dit kabinet, ruim de helft (55%) is ontevreden. Bij de kiezers van de andere coalitiepartijen ligt deze tevredenheid nog veel lager (van de CDA-kiezers uit 2021 is maar liefst 71% ontevreden), wat vanzelfsprekend ook het virtuele zetelverlies bij CDA, VVD en D66 verklaart.

Waar komt de ontevredenheid vandaan?

Ondanks dat de tevredenheid met het kabinet licht is gestegen is de ruime meerderheid van de Nederlandse kiezers (72%) nog altijd ontevreden met Rutte IV. Rutte III scoorde nimmer zo laag.

Ontevreden kiezers vinden dat het kabinet nog altijd te weinig daadkracht toont op het gebied van inflatie, stijgende gasprijzen en andere problemen. Net als de voorgaande maanden verwijten veel kiezers de regering een gebrek aan visie. Er wordt niet vooruit gekeken en er is een gebrek aan visie, aldus een groot deel van de bevolking.

Een veelgehoorde klacht is ook dat het kabinet te weinig oog heeft voor de zwakkeren in de samenleving. Vooral linkse kiezers, maar ook sommige aanhangers van rechts-conservatieve partijen, vinden dat er meer moet worden gedaan om sociaaleconomische ongelijkheid te bestrijden. Een SP-kiezer omschrijft het als volgt: “Denken alleen aan buitenland en de rijken worden alleen maar rijker terwijl de gewone burger maar moet zelf uitzoeken  hoe die alles betaald.”

Kiezers van rechts-conservatieve partijen zijn relatief vaak van mening dat de regering onbetrouwbaar is. Ze vinden premier Rutte en andere bewindslieden leugenachtig.

Andere kiezers vinden dat de regering tekort schiet op specifieke terreinen zoals klimaat, zorg en immigratie.

Daadkrachtig aanpakken crises kan leiden tot ommekeer

Kiezers die wél tevreden zijn over de regering zijn juist van mening dat de regering nu daadkrachtig optreedt tegen de problemen die ons land teisteren. Het invoeren van de energietoeslag en het prijsplafond worden gewaardeerd en een dergelijke ingreep kan opgevat worden als een voorbeeld van wat het publiek van het kabinet verwacht.

Ook vinden veel tevreden kiezers het prijzenswaardig dat het land überhaupt ‘draaiende blijft’ in deze woelige tijden. Zij menen bovendien dat een serieus alternatief voor dit kabinet ontbreekt.

Ook vertrouwen in de overheid iets toegenomen

Het zou kunnen dat de trendbreuk (van afnemende ontevredenheid) die we hier zien het begin is van een ommekeer. We zien bijvoorbeeld ook dat het vertrouwen in de overheid licht toeneemt van 28 naar 35 procent. Om deze ommekeer daadwerkelijk te realiseren zal het kabinet ook bij de volgende hobbels die het op haar weg vindt daadkrachtig moeten optreden. Het vooruitschuiven van problemen is funest. Zo zagen we afgelopen zomer toen op het gebied van stikstof, asiel en inflatie nauwelijks tot geen knopen werden doorgehakt en de tevredenheid sterk afnam.

Coalitiepartijen profiteren niet: weinig beweging in zetelpeiling

Ondanks de licht toenemende tevredenheid staan de coalitiepartijen gezamenlijk nog altijd op slechts 45 virtuele zetels. Een evenaring van het dieptepunt in oktober. De VVD is wel nog altijd de grootste partij van het land. De liberalen staan inmiddels op 21 virtuele zetels (-1 ten opzichte van november). Dat is beduidend minder dan het zetelaantal in de Tweede Kamer (34). Ook coalitiepartners CDA (-8) en D66 (-13) staan op duidelijk verlies. ChristenUnie is de enige regeringspartij die niet verliest ten opzichte van de verkiezingen in maart 2021.

FvD is de enige oppositiepartij die op verlies staat (-4). BBB (+12), JA21 (+10), GroenLinks (+5) en PvdD (+4) staan op winst.

Ten opzichte van de vorige meting in november treden geen significante verschillen op.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 9 tot maandag 12 december. In totaal werkten 2.142 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek.

Het grootste deel van de steekproef (n=2.057) is afkomstig het I&O Research Panel, 148 respondenten deden mee via PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.