I&O Zetelpeiling: VVD groeit door, PVV vergroot voorsprong op achtervolgers

De VVD blijft virtueel de grootste partij met 44 zetels. Dat is twee zetels meer dan in oktober. De PVV blijft de nummer twee met 21 virtuele zetels; in oktober waren dat er 19. Het gat met achtervolgers (CDA, D66, GroenLinks en PvdA) wordt dus iets groter.

Voor het overige zijn de verschillen ten opzichte van oktober klein en niet significant. CDA, D66, GroenLinks en de PvdA staan in deze peiling nu allen op 13 zetels (ca. 8,5%).
Daarachter komt de SP met 10 zetels (ca. 6,5%). We kunnen stellen dat de lichte groei die D66 en CDA voor de zomervakantie lieten zien – bij het aantreden van de nieuwe lijsttrekkers (Hugo de Jonge en Sigrid Kaag) – niet doorzet.
Forum voor Democratie komt met 4 procent op 6 zetels, waarmee de neergang nog niet is gestopt.

Belangrijkste electorale thema’s: gezondheidszorg, klimaat en woningmarkt

Kiezers vinden gezondheidszorg het belangrijkste onderwerp voor de verkiezingen (35%). Net voor de gedeeltelijke lockdown in oktober was dit zelfs 50 procent. Daarna volgen woningmarkt (31%), duurzaamheid & klimaat (28%) en sociale voorzieningen & armoede(bestrijding) (23%). Als kiezers gevraagd wordt het belangrijkste onderwerp aan te wijzen, blijken gezondheidszorg en duurzaamheid meer prioriteit te hebben dan woningmarkt. 

Positieve reactie op linkse samenwerking, maar (nog) geen electorale effecten

GroenLinks en PvdA hebben aangegeven alleen samen deel te willen nemen aan een nieuw kabinet, na de komende Tweede Kamerverkiezingen. Als ze dit niet lukt, gaan ze beiden in de oppositie. Door linkse kiezers wordt deze samenwerking positief beoordeeld: zes à zeven op de tien kiezers van PvdA, GL én SP zijn er over te spreken.
Ongeveer een op de tien vindt deze samenwerking juist een slecht idee (SP, 10%; PvdA en GL, 12%). Ook de helft van de PvdD-kiezers vindt deze vorm van samenwerking per saldo een goed idee (goed 47%; slecht 4%).

De kiezers van D66 zijn minder enthousiast, maar zijn ook niet uitgesproken negatief: 32 procent vindt het goed, 15 procent vindt het slecht.
Deze samenwerking zou kiezers van andere partijen dan GroenLinks en PvdA ertoe kunnen verleiden op een van deze twee partijen te gaan stemmen. Hiervan is nog niets zichtbaar: de meeste kiezers veranderen niet of nauwelijks van mening door deze samenwerking.

Bij kiezers die nu op GroenLinks zouden stemmen blijft 80 procent bij deze voorkeur. Een klein deel van hen is door de samenwerking geneigd over te stappen op D66 (8%), PvdD (3%) of SP (2%). Omgekeerd is een klein deel van de huidige kiezers van D66 (3%), SP (3%) en PvdD (5%; indicatief) meer geneigd om op GroenLinks te stemmen. Per saldo levert het GroenLinks (nog) geen winst op.

Voor de PvdA vinden we nog kleinere effecten: 90 procent zegt de partij trouw te blijven, kleine percentages overwegen nu over te stappen naar een andere partij. Omgekeerd wordt de PvdA iets aantrekkelijker voor D66- en SP-stemmers.

Houden Klaver en Asscher zich aan hun belofte?

Blijven de partijen elkaar in de campagne en bij eventuele coalitieonderhandelingen echt vasthouden? Pas dan gaat de macht van het getal werken: de (virtuele) zetels kunnen bij elkaar opgeteld worden, dit is wat ze meebrengen in de coalitie. Veel (zo niet alles) hangt dan af van de rechte rug van de partijleiders.

Kiezers verwachten overwegend dat zowel GroenLinks als PvdA zich aan de belofte houden, ook als een van beide duidelijk groter wordt dan de ander. Een ruime meerderheid van de GL- en PvdA-kiezers heeft er vertrouwen in dat beide partijen zich aan de belofte houden, al zijn GL-kiezers iets wantrouwender richting de PvdA (70% denkt dat PvdA haar belofte houdt) dan PvdA-kiezers naar GroenLinks (78%).

SP-kiezers zijn daarentegen sceptischer over die belofte, maar per saldo denken ze dat beide partijen zich aan die belofte houden. Voor D66-kiezers is er meer vertrouwen in de belofte van GroenLinks (57%) dan in de PvdA (46%).

Tevredenheid met kabinet Rutte III neemt weer iets toe

Twee derde van de Nederlanders (67%) is momenteel tevreden met het kabinet Rutte-III, 30 procent is dat niet of in beperkte mate.

Ten opzichte van een maand geleden (63% tevreden) is dit een significante stijging. De stijging in tevredenheid komt met name op het conto van de kiezers van SP en PVV. Dit heeft duidelijk te maken met de steun voor het coronabeleid, die eveneens iets toenam (van 65 naar 73%) en ook hier kwam de toename op het conto van PVV-kiezers en SP-kiezers.

Verantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdag 9 november tot maandagochtend 16 november 2020. Er werkten in totaal 2.290 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek.
De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2017. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.