Gevraagd: effect van beleid; liefst aantoonbaar…

Is het effect opgetreden dankzij of ondanks het beleid? 

Causaliteit

Dit is misschien wel de kernvraag van beleidsonderzoek. Helaas blijkt het aantonen van een causale relatie tussen beleid en maatschappelijk effect in de praktijk erg lastig. De beleidsomgeving is dermate complex, dat behalve het beleid nog tal van andere factoren van invloed kunnen zijn. Verder is meestal niet duidelijk wat er gebeurd zou zijn als het beleid er niet was geweest. Veel overheidsbeleid is generiek: iedereen krijgt er mee te maken. Hierdoor is er voor de onderzoeker geen controlegroep voorhanden, die niet met het beleid te maken heeft gehad. 

Openingstijden horeca

Toch zijn er situaties waarin de beleidsonderzoeker dichtbij de beantwoording van deze ultieme onderzoeksvraag kan komen. Een voorbeeld hiervan doet zich momenteel voor in noordelijk Noord-Holland. Van de 26 gemeenten in de drie noordelijke regio’s van de provincie besloten er 11 eind 2009 de horecatijden ingrijpend te wijzigen. Cafés, disco’s en andere uitgaansgelegenheden mogen na middernacht geen nieuwe bezoekers meer toelaten. De 11 gemeenten pogen hiermee een gedragsverandering tot stand te brengen, waarbij met name de uitgaande jeugd eerder op stap gaat, en – naar men hoopt – ook minder zal ‘indrinken’ voorafgaand aan het uitgaan. Omdat er ook gemeenten zijn die de uiterlijke toegangstijd niet invoeren, is een quasi-experimentele onderzoeksopzet mogelijk. 

Vlak voor het van kracht worden van de maatregel op 1 januari 2010 heeft I&O Research een 0-meting uitgevoerd onder twee groepen: inwoners van gemeenten die de toegangstijd veranderen (de onderzoeksgroep) en inwoners van gemeenten zonder beleidsverandering (de controlegroep). Uit deze nulmeting blijkt dat het huidige uitgaansgedrag van jongeren in beide gebieden in grote lijnen met elkaar overeenkomt. Bij de 1-meting aan het eind van dit jaar zullen we de beide groepen nogmaals bevragen over hun uitgaansgedrag en alcoholconsumptie. Wanneer er dan in het onderzoeksgebied sprake is van een significant afwijkend gedrag, ligt een oorzakelijk verband voor de hand.
Wat dan nog rest is het in kaart brengen van eventuele verstorende factoren, die een afwijkend patroon in een van beide gebieden kan verklaren en een statistische analyse en toetsing van de gevonden verschillen. 

Wij verheugen ons op de 1-meting in december 2010.