Gemeenten experimenteren met vuurwerk
Nu de temperaturen zomerse waarden bereiken zullen maar weinig Nederlanders al nadenken over het afsteken van vuurwerk rond de jaarwisseling. Steeds meer gemeenten doen dat al wel. Zo zijn er op verschillende plaatsen in het land plannen voor centrale vuurwerkshows. Verder wordt er nagedacht om vuurwerk helemaal te weren uit bepaalde delen van de gemeenten. Om ervoor te zorgen dat straks in december alles op orde is, wordt nu de regelgeving aangescherpt en nagedacht over een goed handhavingsplan. I&O Research ondersteunt gemeenten bij het in kaart brengen van het draagvlak voor de plannen.
Groeiend draagvlak voor vuurwerkvrije zones, maar werkt het ook?
De houding tegenover vuurwerk is aan het veranderen. Uit landelijk onderzoek van I&O Research blijkt dat driekwart van alle Nederlanders in meer of mindere mate overlast van vuurwerk ervaart door bijvoorbeeld harde knallen, vuurwerkrestanten op straat of gestreste huisdieren. Een steeds kleinere groep Nederlanders (nu nog circa 12 procent) is van plan zelf vuurwerk te gaan afsteken en steeds meer Nederlanders steunen strengere regels voor het afsteken van vuurwerk. Het instellen van vuurwerkvrije zones waar het afsteken van vuurwerk verboden is, kan rekenen op breed draagvlak onder de Nederlandse bevolking. Bijna acht op de tien Nederlanders is hiervan voorstander en deze groep neemt toe. In 2015 had één op de vijf gemeenten al een vuurwerkvrije zone, meestal rond verzorgingshuizen, kinderboerderijen en scholen. Een jaar later blijkt het aantal gemeenten dat een vuurwerkvrije zone heeft ingericht te stagneren. Mogelijk heeft dat te maken met de effectiviteit, want daarbij zijn wel wat kanttekeningen te plaatsen. Zo komt uit ons landelijke onderzoek naar voren dat bijna de helft van de inwoners van gemeenten met vuurwerkvrije zones niet op de hoogte is van het bestaan er van. Verder zal de maatregel alleen werken als er ook wordt gecontroleerd en dat blijkt in de praktijk nog wel eens lastig. Het vraagt om een forse handhavingsinspanning en daarbij kan het gevreesde waterbedeffect gaan meespelen: een verbod en intensivering van handhaving in het ene gebied, zorgt voor een toename in een ander gebied. Inwoners zijn bang dat de overlast vanuit de vuurwerkvrije zones naar hun eigen buurt verplaatst.
Ruime steun voor vuurwerkshow, krappe meerderheid voor algeheel vuurwerkverbod
Een veel stevigere ingreep is het algemeen vuurwerkverbod voor particulieren. Dit voorkomt het waterbedeffect (in ieder geval binnen de gemeente) en vergemakkelijkt communicatie en handhaving. In 2016 was bijna de helft van de Nederlanders voor een algemeen vuurwerkverbod voor particulieren. Tegenover deze tegenstanders staan niet alleen de afstekers van vuurwerk, maar ook sympathisanten die waarde hechten aan de vuurwerktraditie. Slechts een klein deel van hen is over te halen door het combineren van het vuurwerkverbod met een professionele vuurwerkshow georganiseerd door de gemeente. Al met al is wel een krappe meerderheid (54 procent) voorstander van deze oplossing. Ruim één op de tien Nederlanders vindt het een goed idee als hun gemeente een centrale vuurwerkshow regelt. Men verwacht niet alleen mooier vuurwerk te zien, maar ook dat in hun woonplaats minder vuurwerk wordt afgestoken.
Effectieve maatregelen met voldoende draagvlak
I&O Research doet momenteel in verschillende grote en kleinere gemeenten onderzoek naar het draagvlak voor vuurwerkvrije zones en vuurwerkshows. Hierbij komen tevens handhavingsaspecten, kosten en mogelijke ongewenste neveneffecten van de maatregelen aan de orde. We leggen uitgewerkte gemeentelijke plannen voor aan inwoners, zodat bij verschillende varianten heel precies in kaart worden gebracht welke voordelen inwoners zien en welke bezwaren zij hebben. De uitkomsten zijn te gebruiken als basis voor de uitwerking van nieuwe regelgeving en een effectief handhavingsplan.