‘Foute huurders’: twijfels bij registratiesysteem voor informatiedeling bij crimineel pandgebruik

In de strijd tegen ondermijnende criminaliteit zijn woningcorporaties, verhuurbemiddelaars/-beheerders en overige eigenaar-verhuurders veelal bereid om informatie over crimineel pandgebruik met elkaar en opsporingsdiensten te delen. Er bestaan wel twijfels over de meerwaarde van een eventueel registratiesysteem over ‘foute huurders’. Dit blijkt uit een onderzoek dat I&O Research in samenwerking met Bureau Ateno en Pro Facto in opdracht van het WODC heeft uitgevoerd.

Het onderzoek had als doel om inzicht te verschaffen in de mogelijkheden en meerwaarde van het delen van informatie over crimineel pandgebruik tussen verhuurders onderling en door verhuurders aan opsporingsdiensten. Ook zijn de praktische en juridische knelpunten en risico’s ten aanzien van deze informatiedeling in kaart gebracht en is bekeken in hoeverre en op welke wijze deze kunnen worden voorkomen of tegengegaan. Binnen het onderzoek heeft I&O Research de enquête onder verhuurders uitgevoerd. Voor het benaderen van verhuurders zijn twee routes gevolgd: een gestratificeerde steekproef van verhuurders uit het LISA-vestigingenregister en via een mailing/nieuwsbrief door zeven branche-/koepelorganisaties in de verhuursector. In totaal hebben 213 verhuurders aan de enquête deelgenomen.

Uit het onderzoek blijkt dat de productie van softdrugs (hennepkwekerij) de meest voorkomende vorm van crimineel pandgebruik is. Ook de productie van en handel in harddrugs, illegaal sekswerk en overbewoning (uitbuiting van arbeidsmigranten) worden met regelmaat in verband gebracht met crimineel pandgebruik. Veel verhuurders willen onderling informatie hierover delen om zo ondermijnende criminaliteit te voorkomen en bestrijden. Daarnaast willen zij deze informatie vanuit een collegiaal oogpunt met andere verhuurders delen. Veel verhuurders vinden het ook positief als opsporingsdiensten toegang krijgen tot een registratiesysteem met informatie over crimineel pandgebruik.

Beperkte meerwaarde van registratiesysteem

Een dergelijk registratiesysteem lijkt slechts beperkte meerwaarde te hebben bij het tegengaan van ondermijnende criminaliteit. Zo is het aannemelijk dat criminele personen of groepen de nadelige gevolgen van een dergelijk systeem vrij eenvoudig weten te omzeilen. Bovendien kan een dergelijk systeem mogelijke negatieve neveneffecten hebben. Niet elke huurder die zich een keer heeft ingelaten met ondermijnende criminaliteit, maakt zich hier opnieuw schuldig aan. Toch wordt het voor iedereen die op zo’n ‘foute huurders’-lijst terechtkomt, aanmerkelijk lastiger om nog een huurwoning te vinden. Ook vanuit de opsporingshoek wordt weinig meerwaarde gezien in zo’n registratiesysteem: een betere benutting van alle huidige screeningsmogelijkheden door verhuurders en de aanpak van malafide verhuurmakelaars levert op termijn meer resultaat op in de strijd tegen ondermijnende criminaliteit binnen de vastgoedsector.

Alternatieven voor registratiesysteem

Als mogelijk alternatief voor een registratiesysteem van ‘foute huurders’ voor verhuurders kan worden gedacht aan een registratiesysteem vergelijkbaar met (of uitbreiding van) de Verklaring Omtrent het Gedrag waarbij de overheid het voortouw neemt. Daarbij verstrekt een onafhankelijke partij een verklaring aan huurders van wie de verhuurder een verklaring vereist. Een ander alternatief is het uitsluiten van huurders met verkeerde bedoelingen via een zogenaamde ‘witte lijst’. Daarbij is huren alleen mogelijk via een huurportaal waarbinnen alle handelingen aan de voorkant tussen huurder en verhuurders worden geadministreerd. Wanneer een huurder zich schuldig maakt aan een vorm van criminaliteit (waarbij het gehuurde goed instrumenteel is geweest), kan deze de mogelijkheid worden ontzegd om via het huurportaal een huurwoning te bemachtigen.

Het eindrapport ‘Foute huurders’ Over de mogelijkheden en meerwaarde van informatiedeling rond crimineel pandgebruik is op 14 december 2022 openbaar geworden. Lees hier het volledige rapport.