EP-verkiezingen: lijsttrekkers en fracties nagenoeg onbekend

PVV aan kop met 9 virtuele zetels, GL-PvdA (7) en VVD (6) volgen

Van degenen die zeker of waarschijnlijk zeggen te gaan stemmen bij de Europees Parlementsverkiezingen is een kwart (25%) van plan PVV te gaan stemmen, waarmee de partij van Wilders 9 zetels zou behalen. Dit is ongeveer evenveel als we zagen in de peiling die Ipsos (I&O) eind februari uitvoerde i.o.v. Euronews en negen zetels meer dan de PVV in 2019 haalde.

Op enige afstand volgen GL-PvdA (19%, 7 zetels) en VVD (14%, 6 zetels). Voor GL-PvdA zou dat verlies betekenen, aangezien de PvdA er alleen in 2019 al 6 haalde (en daarmee de grootste werd) en GroenLinks ook nog eens 3.

Tabel 1 – Zetelpeiling Europees parlementsverkiezingen
“Op welke partij denkt u dan te gaan stemmen bij de Europees Parlementsverkiezingen?”
Basis: zou zeker of waarschijnlijk gaan stemmen en heeft partij van eerste voorkeur

Veel hangt af van de opkomst

Er is – logischerwijs – nog veel onzekerheid onder de kiezers. De opkomst zal een belangrijke factor worden. Bij de Europese verkiezingen ligt de opkomst doorgaans rond de 40 procent en de verwachting is dat dit dit keer niet (heel) veel anders zal zijn. Vooral de PVV-kiezer is een onzekere factor. De PVV slaagde er in een deel van de kiezers die in 2021 niet stemden, in november 2023 wel naar de stembus te krijgen. Maar PVV-kiezers uit 2023 zijn nu minder enthousiast dan gemiddeld om in juni te gaan stemmen, al is er maar een klein deel dat nu al zegt zeker niet te gaan stemmen. Als PVV-kiezers uit 2023 opnieuw gaan stemmen zal dat grotendeels opnieuw op de PVV zijn.

GL-PvdA-kiezers uit 2023 zijn grotendeels van plan te gaan stemmen en ze zijn nog opvallend trouw. GL-PvdA heeft wel wat concurrentie van Volt en D66, maar niet veel.

VVD- en BBB-kiezers uit 2023 zijn er niet van overtuigd dat ze weer op deze partijen gaan stemmen, hier zijn de aandelen ‘weet ik nog niet’ vrij groot (een derde of meer).

Van de NSC-kiezers uit 2023 zegt op dit moment slechts 16 procent opnieuw NSC te gaan stemmen. NSC zou stemmen kunnen verliezen aan VVD, PVV, CDA, GL-PvdA, BBB en PvdD.

Belangrijkste thema’s: immigratie, klimaatverandering en internationale veiligheid

Immigratie en asiel is voor kiezers vooralsnog het belangrijkste thema bij deze verkiezingen: bijna de helft (46%) noemt dit. Op afstand volgen klimaatverandering (33%) en internationale veiligheid en oorlogen (30%).

De verschillen tussen kiezers van verschillende partijen zijn groot. Maar liefst 90 procent van de
PVV-kiezers laat zijn keuze voor die partij afhangen van plannen m.b.t. immigratie. Ook het bestrijden van terrorisme (34%) en de woningmarkt (30%) spelen mee voor deze kiezers.

GL-PvdA-kiezers willen vooral klimaatverandering tegengaan (76%), op afstand gevolgd door inkomensongelijkheid (36%), internationale veiligheid (oorlogen) en natuur (beide 30%).

VVD-kiezers noemen immigratie (59%), internationale veiligheid (52%) en economisch beleid (39%) als onderwerpen die een belangrijke rol spelen in hun partijkeuze.

Lijsttrekkers en fracties nauwelijks bekend

In 2019 genoot alleen Frans Timmermans enige bekendheid als lijsttrekker: hij was bekend bij 69 procent van de kiezers. Van de huidige lijsttrekkers komt niemand hierbij in de buurt. In 2019 zei (een maand voor de verkiezingen) een kwart (24%) van de kiezers geen enkele lijsttrekker te kennen, dat is nu – met nog 2,5 maand te gaan – 71 procent.

Bas Eickhout (11%) en Malik Azmani (10%) zijn beide bekend bij een tiende van het electoraat. Beide lopen al langer mee, maar hebben sinds 2019 slechts mondjesmaat aan bekendheid gewonnen. Anja Haga (CU, 7%), Gerben-Jan Gerbrandy (D66, 6%), Ralf Dekker (FvD, 4%) zijn nog onbekender. Anja Hazekamp (PvdD), al sinds 2014 lid van het Europees Parlement, is – net als in 2019 – bekend bij 2 procent van de Nederlandse kiezers.

Overigens is de lijsttrekker van de PVV nog niet bekend.

De vraag bij welke fractie in het Europees Parlement de Nederlandse partijen horen blijkt nog lastiger te beantwoorden. Zes op tien (58%) moeten een antwoord schuldig blijven en de overige 42 procent geeft wel een antwoord maar heeft het lang altijd niet bij het juiste eind.

Positieve uitzondering zijn de CDA-kiezers, waarvan 58 procent weet (of denkt) dat de partij hoort bij de EVP. Ook de GL-PvdA-kiezers zitten vrij goed: ze vinken S&D aan (35%, wat klopt voor de PvdA) of Groenen/EVA (37%, wat klopt voor GroenLinks).

Van de VVD- (11%) en D66-kiezers (22%) weet slechts een minderheid dat beide partijen onderdak vinden bij Renew en slechts een op vijf PVV-kiezers weet dat de PVV hoort bij ID (Identiteit en Democratie). Slechts één op acht Euro-minded Volt-kiezers weet dat Volt – net als GroenLinks – bij de Groenen in de EP-fractie onderdak vindt.  

Links

Download hier het hele rapport.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdagmiddag 22 tot maandagochtend 25 maart 2024. In totaal werkten 2.138 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek. De steekproef is grotendeels getrokken in het I&O Research Panel. 100 respondenten met een niet-westerse achtergrond deden mee via Panelclix.

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in november 2023. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard (CBS). Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken.