Eén op drie bezoeken niet gecheckt met QR-code

Luister hier hoe onderzoeker Peter Kanne het onderzoek toelicht in het NOS Radio 1 Journaal.

Driekwart gebruikt coronatoegangsbewijs, lagere inkomens minder vaak

Sinds zaterdag 25 september is het nodig om – als men een café, restaurant, bioscoop etc. in wil – een bewijs van vaccinatie (of negatieve test) te laten zien. Dit kan via de CoronaCheck-app (QR-code) op de mobiele telefoon of met een bewijs op papier.
Bijna negen op de tien (86%) Nederlanders hebben de CoronaCheck-app op de mobiele telefoon geïnstalleerd (of heeft een vaccinatietoegangsbewijs op papier), 76 procent gebruikt hem ook. De overige 14 procent niet.
We zien een groot verschil naar inkomen. Van de mensen met een minimum inkomen heeft en gebruikt maar liefst 36 procent geen coronatoegangsbewijs, bij de inkomensklasse daar net boven (beneden modaal) is dat 19 procent. Onder ‘bovenmodalen’ is dat slechts vier à vijf procent. Rijkere mensen hebben dus meer toegang tot de voorgelegde gelegenheden dan minder rijke mensen.   

Twee derde wordt gecheckt, een derde niet

Van alle bezoeken die de afgelopen twee weken in deze categorieën werden afgelegd vonden de meeste plaats in een restaurant of café, terwijl maar relatief weinig mensen een professioneel sport-, muziek- of een zakelijk evenement bezochten.
De meeste bezoekers van deze evenementen worden gecheckt. Nederlanders legden de afgelopen twee weken gemiddeld 4,0 bezoeken af bij deze acht gelegenheden. Daarvan werden er 2,6 gecheckt, wat neerkomt op 65 procent. Bij 35 procent van de afgelegde bezoeken, waar een check vereist is, gebeurt het dus niet.
In bioscoop, theater, concertzaal en in de professionele sportarena’s overwegend wel (82% of vaker wel). In de amateur-sportkantines juist meestal niet (in 36% van de gevallen wel).
In cafés en restaurants is de diversiteit groot: ruim de helft van de horecagasten werd altijd gecheckt, een vijfde tot een kwart helemaal niet.

Meerderheid tevreden met toegangsbewijs; acht procent niet

De meerderheid (64%) van de Nederlanders die een vaccinatietoegangsbewijs hebben, hebben positieve ervaringen. Een op vijf (19%) is neutraal, acht procent oordeelt negatief.  Gevraagd om een toelichting zien we enkele lijnen:

Positief:

• Het werkt goed, we kunnen weer dingen doen
• Men is blij met de schifting, het geeft veiligheid

Negatief:

• Er wordt niet consequent gecontroleerd, dus het geeft geen veiligheid (of schijnveiligheid)
• Men is niet blij met de schifting, het geeft een tweedeling
• Gelegenheden worden ten onrechte belast
• Het werkt (technisch) niet altijd goed

Gelegenheden missen bezoekers

We zien substantiële percentages van mensen die iets niet bezoeken, terwijl ze dat wel wilden.
Zo wilde 12 procent wel naar een bioscoop en 10 procent naar een restaurant, maar deed het niet. 
Waarom blijft men dan weg? In iets minder dan de helft van de gevallen heeft dit daadwerkelijk met corona te maken, in ruim de helft van de gevallen niet.
In circa een op de zes gevallen gaat men niet omdat men geen vaccinatiebewijs heeft en er dus niet in zou komen. Een zelfde deel blijft weg Uit principe: ik sta niet achter het vaccinatietoegangsbewijs. En dan is er nog een deel dat wegblijft omdat ze bang zijn voor besmetting.

Last van het coronabewijs en/of geitenpaadjes?

Het verschilt nogal of mensen zonder toegangsbewijs hier last van hebben. Vier op tien ervaren veel of vrij veel last (39%), 14 procent ervaart ‘niet zo veel’ last en bijna de helft (47%) ervaart nauwelijks tot geen last.

Ruim de helft (54%) van degenen die geen vaccinatietoegangsbewijs hebben zegt dan maar af te zien van het bezoek. Eén op vijf (21%) gaat op zoek naar een gelegenheid waar niet gecontroleerd wordt en negen procent laat zich vooraf testen. Slechts een enkeling (2%) gebruikt de QR-code van iemand anders. 

Vaccinatiegraad stagneert

Op dit moment (8-11 oktober) geeft 85 procent van de volwassen Nederlanders aan volledig te zijn gevaccineerd en nog eens twee procent is één keer gevaccineerd en heeft een afspraak staan voor een tweede prik.
Van degenen die nu nog niet gevaccineerd zijn, zegt maar een klein deel (1% zeker, 5% waarschijnlijk) dat alsnog te doen. Cijfers die duidelijk maken dat de vaccinatiegraad niet sterk meer zal toenemen. In totaal zou dus 87 procent binnenkort gevaccineerd zijn^[1]. Deze stagnerende vaccinatiegraad zien we voor alle leeftijdsgroepen. Nog steeds blijkt dat vooral de leeftijdsgroep 25-34 jaar achterblijft bij het gemiddelde (nu: 79%). 

Een op tien (10%) Nederlanders heeft zich niet laten vaccineren en is dat ook niet van plan. Men wil dit om de volgende redenen niet: langetermijneffecten onbekend, vaccin is er te snel en gebrek aan vertrouwen in farmaceutische bedrijven en de overheid en de angst voor de bijwerkingen. Voor het eerst opgenomen was de reden “Uit protest tegen het vaccinatietoegangsbewijs”, dit geldt voor een derde (36%) van de niet-vaxxers.

[1] Het RIVM meldt een iets lager aandeel totaal gevaccineerden, maar de verschillen zijn minimaal. Volgens het RIVM was tot 5 oktober 83 procent van de volwassenen volledig gevaccineerd en had 87 procent minimaal één vaccinatie ontvangen.
Bron RIVM: https://www.rivm.nl/covid-19-vaccinatie/cijfers-vaccinatieprogramma

Lage testbereidheid niet-gevaccineerden

In dit onderzoek legden we twee vragen voor m.b.t. het testen bij klachten. Beide vragen laten zien dat een ruime meerderheid zich relatief vlot zou laten testen. De meeste mensen kijken het even aan (Meerdere klachten? Houdt het aan? Wat zegt de zelftest?), maar dan zouden ze vrij snel naar een testlocatie gaan. Maar heel weinig mensen (5%) zeggen: ‘ik laat me niet testen op corona’.

Dit ligt bij niet-gevaccineerden beduidend anders. Van de niet-gevaccineerden zou een kwart (24%) zich helemaal niet laten testen.
Dit zijn relatief vaak mensen met een laag inkomen en mensen die nu zouden stemmen op FvD (42% laat zich niet testen), SGP (16%), JA21 (14%), PVV (10%) en BBB (9%)

Een andere manier om dit te toetsen was via de stelling “Als ik nu ziek word, laat ik me testen op corona”. De meeste mensen (64%) zijn het eens met de stelling, 13 procent is het ermee oneens. 
Onder niet-gevaccineerden ligt dit wederom heel anders. Van de niet-gevaccineerden is 34 procent het ermee eens en 38 procent is het er niet mee eens.
Ook hier zien we een oververtegenwoordiging van mensen met een laag inkomen en kiezers van FvD (52% oneens), JA21 (26%), PVV (23%) en BBB (21%). Iets meer dan gemiddeld zijn Nederlanders met een niet-westerse achtergrond het hier niet mee eens (18%).

Gevaccineerden en niet-gevaccineerden denken diametraal anders

We legden acht stellingen voor m.b.t. het vaccinatiebeleid en het toegangsbewijs. Het beeld dat er uit naar voren komt is dat mensen in meerderheid achter het coronabeleid van het kabinet staan, inclusief de coronatoegangsbewijzen. De verschillen met september (indien hetzelfde is gevraagd) zijn klein. Men is nog steeds voor keuzevrijheid. De invoering van het coronatoegangsbewijs wordt door een (substantiële) minderheid (27%) ervaren als discriminatie.
Gevaccineerden en niet-gevaccineerden denken hier diametraal anders over. Van de niet-gevaccineerden vindt 84 procent dat “Met de invoering van het coronatoegangsbewijs niet-gevaccineerden ten onrechte gediscrimineerd worden”, terwijl van de gevaccineerden maar 18 procent dat vindt.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek vond plaats van vrijdagmiddag 8 tot maandagochtend 11 oktober 2021.
Er werkten in totaal 2.283 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek.

Het grootste deel hiervan (n=2.130) is afkomstig uit het I&O Research Panel en 153 respondenten vulden de vragenlijst in via het panel van PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratie-achtergrond. (In totaal werkten 194 Nederlanders met een niet-westerse migratie-achtergrond aan het onderzoek, gewogen: 220). 

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent. Bij een steekproef van n=2.000 en een uitkomst van 50 procent is er sprake van een foutmarge van plus of min 2,2 procent.

U vindt het volledige rapport hier.