Drie op tien Nederlanders hebben moeite met rondkomen

I&O Research voert maandelijks onderzoek uit onder Nederlanders in opdracht van de NOS.
In dit rapport komen de economische verwachtingen aan bod en kijken we naar de effecten van de inflatie op de Nederlanders en welke compensatie ze hier graag voor zouden ontvangen. Het onderzoek vond plaats van vrijdag 9 tot maandag 12 september, er werkten in totaal 2.684 Nederlanders van 18 jaar of ouder aan mee. De vragen over de Nederlandse economie, inflatie en mogelijke compensatie, zijn door de helft van de steekproef – dat wil zeggen 1.327 Nederlanders – beantwoord.

Inflatie raakt minima het meest, maar hogere inkomens niet gevrijwaard

Net als in juli heeft de meerderheid van de Nederlanders vooralsnog geen grote problemen door de inflatie. Wel moet een vijfde (22%) op de kleintjes letten om rond te kunnen komen. Eén procent komt niet rond en zit nu al in de financiële problemen en nog eens zes procent verwacht dit op korte termijn (toegenomen ten opzichte van 3% in juli). Nederlanders met een laag inkomen kennen de grootste problemen. Van de minima zit 27 procent in (dreigende) financiële problemen. Maar ook hogere inkomens blijven niet buiten schot: vijf procent van de modale inkomens (€36.500 tot €43.500 bruto huishoudensinkomen per jaar) zit in financiële problemen of verwacht deze. Bij de Nederlanders die 1 tot 2 keer modaal verdienen (€43.500 tot €73.000) is dat vier procent.

Bijna kwart heeft (binnenkort) moeite rekening te betalen, vooral energierekening blijkt zware last

Waar zeven procent zegt in financiële problemen te zitten of te komen verwacht 20 procent betalingsproblemen te krijgen en heeft drie procent deze op dit moment al. Van de Nederlanders met (verwachte) betalingsproblemen geeft 59 procent aan de energierekening (op termijn) niet meer te kunnen betalen. De zorgverzekering, huur of hypotheek en belastingen vormen in mindere mate een probleem. Dat geldt minder voor zaken die makkelijker op te zeggen zijn zoals contributies, internet en telefonie.

Vier op vijf Nederlanders passen gedrag aan om kosten te besparen

De meerderheid van Nederlanders (78%) paste – ongeacht of ze nu problemen ervaren door de inflatie of niet – de afgelopen maand het gedrag aan om geld te besparen. Men is vooral korter gaan douchen (41%) en goedkopere alternatieven gaan kopen (40%). Vijf procent geeft aan dat ze zelfs maaltijden overslaan om geld te kunnen besparen. Dit past in het beeld van de eat or heat crisis die ook elders in Europa gevoeld wordt.^[1]

Net als in juni vooral vraag om compensatie werkgever  

Men is per saldo duidelijk voorstander van compensatie via de lonen door werkgevers (57% voor, 14% tegen). Het aantal tegenstanders steeg significant ten opzichte van juli (11%). Met de stelling dat het kabinet alleen burgers met lage inkomens volledig moet compenseren is men het iets vaker eens (41%) dan oneens (35%). Voor de stelling dat iedereen gecompenseerd moet worden, is het beeld juist andersom (33% eens; 40% oneens).

Compensatie gewenst voor grotere groep, verdeeldheid over bedrag en tijdstip

Eerder in 2022 werd door de overheid 1.300 euro uitgekeerd aan de laagste inkomens. Ten tijde van het onderzoek had het kabinet plannen om dit ook in 2023 te doen. De helft van de Nederlanders (49%) ziet graag ook compensatie voor middeninkomens en nog eens 13 procent wil dat iedereen gecompenseerd wordt. Een derde (33%) kan zich vinden in de huidige afbakening. Over het uit te keren bedrag bestaat meer verdeeldheid. Een derde (36%) vindt dit een goed bedrag. Net zoveel Nederlanders vinden dat niet. Men vindt het te laag (23%), juist te hoog (7%) of overbodig. Ook voor het tijdstip van de compensatie lopen de wensen uiteen. Twee op de vijf Nederlanders (41%) vinden 2023 een goed moment, een kwart (23%) wil dit al voor het einde van het jaar en 16 procent vindt dat dit direct moet gebeuren.

Onderzoeksverantwoording

Dit onderzoek – uitgevoerd in opdracht van de NOS -vond plaats van vrijdag 9 tot maandag 12 september. In totaal werkten 1.327 Nederlanders van 18 jaar of ouder mee aan dit onderzoek, dit is de helft van de gehele steekproef van 2.684 Nederlanders. Alle vragen in dit onderzoek zijn aan een willekeurige helft van de gehele steekproef voorgelegd.

Het grootste deel van de steekproef (n=1.239) is afkomstig het I&O Research Panel, 88 respondenten deden mee via PanelClix. Dit zijn allen Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond. 

De onderzoeksresultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, regio, opleidingsniveau en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in maart 2021. De weging is uitgevoerd conform de richtlijnen van de Gouden Standaard. Hiermee is de steekproef representatief voor de kiesgerechtigde Nederlandse inwoners (18+), voor wat betreft deze achtergrondkenmerken. Bij onderzoek is er sprake van een betrouwbaarheidsinterval en onnauwkeurigheidsmarges. In dit onderzoek gaan we uit van een betrouwbaarheid van 95 procent.

[1] Zie bijvoorbeeld: https://www.reuters.com/markets/europe/forget-showering-its-eat-or-heat-shocked-europeans-hit-by-energy-crisis-2022-08-26/