Nog steeds brede steun voor coronabeleid, maar daaronder sluimert verdeeldheid

Nederlanders staan nog steeds in ruime meerderheid achter de coronamaatregelen. De manier waarop het kabinet omgaat met de coronamaatregelen heeft opnieuw de steun van driekwart van de kiezers. Dit wil echter niet zeggen dat er geen kritiek is of dat ze het op alle details eens zijn met de maatregelen.
10 september 2020 | Peter Kanne | #coronamaatregelen #draagvlak #kabinetsbeleid #vaccins

Steun maatregelen hoog, maar grote verdeeldheid

Nederlanders staan nog steeds in (grote) meerderheid achter de coronamaatregelen. De manier waarop het kabinet omgaat met de coronamaatregelen in het algemeen heeft – voor de vijfde keer op rij – de steun van exact driekwart van de kiezers.
Ook de steun voor de maatregelen m.b.t. de gezondheid van Nederlanders is stabiel hoog (van 75% naar 77%). De steun voor de economische maatregelen ligt iets lager (62%) maar is eveneens stabiel.

De tekst loopt door onder de figuur.

Figuur 1
Staat volledig/grotendeels of achter maatregelen met betrekking tot… 

(september, n = 2.053)

Alleen kiezers PVV en FvD wijzen coronabeleid in meerderheid af

Kiezers van regeringspartijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie staan nog steeds het meest achter de maatregelen. Kiezers van PvdA (80%), GroenLinks (77%) en SGP (74%) kunnen zich er eveneens goed in vinden. Alleen kiezers van FvD (27% wel, 73% niet) en PVV (42% wel, 58% niet) wijzen het coronabeleid in meerderheid af. 

Verdeeldheid over strengere of lossere aanpak  

Dat een ruime meerderheid (75%) achter het coronabeleid van het kabinet staat, wil niet zeggen dat er geen kritiek is binnen deze groep of dat ze het op alle details eens zijn met de maatregelen. Op de vraag “Wilt u een strengere of een lossere aanpak van de overheid met betrekking tot de corona-gedragsrichtlijnen?” zien we een sterk verdeeld beeld. Ruim een derde (37%) van alle Nederlanders vindt het goed zoals het nu gaat, eveneens 37 procent zou graag een strengere aanpak zien en een kwart (26%) vindt dat het (veel) losser mag.

Van degenen die in het algemeen achter het coronabeleid staan (75% van allen) zegt minder dan de helft (45%) de aanpak m.b.t. gedragsrichtlijnen helemaal goed te vinden zoals ze nu zijn. Bijna vier op de tien (39%) uit deze groep willen een strengere aanpak. Ook onder degenen die niet achter het kabinetsbeleid staan (24% van allen) is de verdeeldheid groot. Deze groep neigt weliswaar meer naar een (veel) lossere aanpak (57%), maar 30 procent van hen wil juist dat de aanpak (veel) strenger wordt.

De tekst loopt door onder de figuur.

Figuur 2 – Strenger of losser?
“Wilt u een strengere of een lossere aanpak van de overheid met betrekking tot de gedragsrichtlijnen? (Als het gaat om de regelgeving en handhaving daarvan). Of vindt u het goed zoals het nu is?”

Die verdeeldheid zien we ook terug als we kijken naar de politieke voorkeur van Nederlanders. FvD- en PVV-kiezers zijn het meest kritisch op het kabinetsbeleid, maar ook zij zijn verdeeld over welke richting het op moet. Van de FvD-kiezers wil 56 procent een (veel) lossere aanpak of zelfs alle coronamaatregelen loslaten, terwijl een kwart juist een strengere aanpak wil. PVV-kiezers neigen iets meer naar strenger (47%) dan naar losser (35%). Na de PVV-kiezers zijn de GroenLinks-kiezers het vaakst voor een strengere aanpak (47%). Ook kiezers van de liberale partijen VVD en D66 willen liever een strenge benadering dan versoepelen.

Twee kampen

We legden alle respondenten een reeks stellingen voor om te kunnen achterhalen waarom mensen al dan niet achter het coronabeleid van het kabinet staan en welke maatregelen ze wel of niet zien zitten als ze voor een strengere of juist soepele aanpak zijn. Hieruit blijkt dat er een grote middengroep is die in grote lijnen met het kabinet mee kan gaan en twee kampen die elk een heel andere kant op willen met de coronamaatregelen.

Waarom steunt een kwart (24%) het coronabeleid niet?

Geen vertrouwen in RIVM
Er is een duidelijke relatie tussen dit vertrouwen en steun aan het kabinet. “Ik heb vertrouwen in de adviezen van het RIVM” is de stelling waar het hoogste aandeel van de Nederlanders het mee eens is: 63 procent van alle Nederlanders, 16 procent niet. Onder degenen die het coronabeleid van het kabinet niet steunen heeft slechts 24 procent vertrouwen in het RIVM en vindt 60 procent dat het kabinet te veel naar het RIVM en te weinig (65%) naar critici luistert. Onder degenen die het kabinet wel steunen heeft 77 procent vertrouwen in het RIVM en vindt 35 procent dat het te veel naar RIVM luistert.

Grapperhaus niet langer geloofwaardig
Ongeveer de helft van alle Nederlanders (52%) vindt minister Grapperhaus “niet langer geloofwaardig als minister van justitie”. Vooral critici van het coronabeleid (75%) zijn het hier mee eens; bovengemiddeld vaak zijn dit kiezers van PVV (74%), FvD (70%), PvdD (68%), SP (67%), PvdA (55%) en SGP (55%). 

Gevaar coronacrisis wordt overdreven; maatregelen disproportioneel
Van alle Nederlanders is 28 procent het eens met de stelling “Het gevaar van het coronavirus voor de volksgezondheid wordt erg overdreven door de overheid en de media”. Onder degenen die het coronabeleid van het kabinet niet steunen is dat maar liefst 59 procent.
Ongeveer de helft (52%) van deze groep is het eens met de stelling “De coronamaatregelen zijn niet proportioneel, ze zijn op dit moment te zwaar voor het beperkte aantal besmettingen en doden”, terwijl dat gemiddeld voor een kwart van de Nederlanders geldt (26%).

Geen geloof in welslagen 1,5 meter-samenleving
Op dit moment is 43 procent van alle Nederlanders het eens met de stelling “Het lijkt mij realistisch dat de 1,5 meter-samenleving gaat werken”, een stijging ten opzichte van afgelopen maanden (in juli was het 31%). Nederlanders die niet achter het kabinetsbeleid staan, geloven hier slechts in 22 procent van de gevallen in. Ruim vier op tien van hen (43%) zeggen: “1,5 meter afstand houden heeft geen zin dus daar moeten we helemaal mee stoppen” (gemiddeld 17%).

Waarom en hoe willen mensen een strengere aanpak? (37%)

Vertrouwen in RIVM en bang voor een tweede golf
Van degenen die pleiten voor een strengere corona-aanpak heeft 77 procent “vertrouwen in het RIVM” (gemiddeld geldt dat voor 63%) en is 69 procent “bang voor een tweede golf van de corona-epidemie” (gemiddeld 49%).

Aantal besmettingen naar nul brengen
Van de Nederlanders die een strengere aanpak willen heeft de helft er vertrouwen in “dat de 1,5 meter-samenleving gaat werken” (52%, gemiddeld 43%), slechts 8 procent van hen vindt dat we met de 1,5 meter afstand moeten stoppen. 
Twee derde (66%) van hen vindt dat “we weer strengere maatregelen moeten nemen, om het aantal besmettingen op nul of dicht daarbij te krijgen”, gemiddeld steunt 33 procent dat.

Monddoekjes verplichten
Er is in het algemeen nog steeds weinig draagvlak voor het verplicht dragen van een monddoekje en dit is de afgelopen maand zelfs iets afgenomen. Maar degenen die een strengere corona-aanpak willen, willen vaak wél dat monddoekjes verplicht worden gesteld.

Zo is 56 procent van hen het eens met de stelling “Het dragen van een monddoekje moet buiten op zeer drukke plekken verplicht gesteld worden” (gemiddeld: 45%) en 58 procent wil “in heel Nederland het dragen van een monddoekje binnen in openbare ruimtes verplicht stellen” (gemiddeld: 36%). Het verplicht stellen van het monddoekje “buiten voor heel Nederland” gaat ook deze groep te ver (29% van hen is het er mee eens, gemiddeld is dat 15%). 

Wat zijn de argumenten van degenen die een lossere aanpak willen? (26%)

Niet bang voor een tweede golf
De helft van alle Nederlanders (49%) zegt “bang te zijn voor een tweede golf van de corona-epidemie”, onder degenen die een lossere aanpak van de coronamaatregelen willen is dat slechts 21 procent.

Bijna de helft wil stoppen met 1,5 meter afstand houden
Slechts 17 procent van alle Nederlanders is het eens met de stelling “1,5 meter afstand houden heeft geen zin dus daar moeten we helemaal mee stoppen”, maar onder degenen die een lossere aanpak willen is dat 45 procent.

Maatregelen disproportioneel; maatregelen schaden de economie
Ruim twee derde van degenen die een losser beleid willen (68%) vindt “de coronamaatregelen niet proportioneel, ze zijn op dit moment te zwaar voor het beperkte aantal besmettingen en doden” (waar dat gemiddeld 26% is). Ruim zes op de tien (62%) vinden dat de beperkingen vanwege de coronacrisis de economie te veel schaden en dus moeten worden opgeheven (gemiddeld: 25%).

Grapperhaus niet langer geloofwaardig
Ongeveer de helft van alle Nederlanders (52%) vindt minister Grapperhaus “niet langer geloofwaardig als minister van justitie”. Degenen die een lossere aanpak willen, vinden dit in
63 procent van de gevallen.

Bereidheid tot vaccinatie afgenomen

In juni zei nog bijna driekwart (73%) zich (zeker of waarschijnlijk) te laten vaccineren als er een vaccin beschikbaar is, nu is dat nog 65 procent. Het percentage ‘zeker wel’ is doorgaans een redelijke indicatie van te verwachten gedrag. Dit aandeel daalde van 43 naar 34 procent.

De intentie zich te laten vaccineren daalde in alle leeftijdsgroepen, maar het meest in de groep 50-64 jaar, gevolgd door de 65-plussers.

De tekst loopt door onder de figuur.

Figuur 3 – Van plan zich te laten vaccineren
“Stel dat er een werkend vaccin tegen COVID-19 (het coronavirus) beschikbaar komt. Zou u zich dan laten vaccineren tegen het virus?”

Vooral animo onder kiezers SGP, FvD, PvdD, PVV en SP laag

Opvallend laag ligt het percentage ‘zeker’ onder kiezers die nu zouden stemmen op de SGP en hier is het ook nog gedaald (van 12 naar 6%). Verder is de animo teruggelopen bij kiezers van Forum voor Democratie en SP. Onder kiezers van de PvdD en PVV was het al laag.

Veel scepsis over snel vaccin en angst voor bijwerkingen

Net als drie maanden geleden zeggen degenen die zich niet willen laten inenten voornamelijk dat ze het eerst nog eens willen aankijken, zeker willen weten dat het werkt, omdat ze bang zijn voor de bijwerkingen. Of ze zeggen: ik behoor niet tot de risicogroep.

Een verklaring voor de lagere intentie zit hem deels in het feit dat mensen al corona gehad hebben en zich immuun achten.

Vaker dan de vorige keer geven mensen nu redenen die duiden op scepsis die niet voortkomt uit religie (zoals deze PVV-kiezer: “Daar zit dan een chip in waardoor men altijd en overal te volgen is”). Ook zijn er vrij veel mensen die vinden dat het allemaal te snel moet en daarom geen vertrouwen hebben in het resultaat. Eveneens meerdere keren gelezen: “Ik ben niet het proefkonijn van de overheid.”

Verantwoording

Dit onderzoek in opdracht van de NOS vond plaats van donderdag 3 september tot dinsdagochtend 8 september 2020. Er werkten in totaal 2.053 Nederlanders mee aan dit onderzoek. Waaronder 140 deelnemers uit het respondentenpanel van PanelClix.
De resultaten zijn gewogen op geslacht, leeftijd, opleiding, regio en stemgedrag bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 en daarmee representatief voor Nederlanders van 18 jaar en ouder op deze kenmerken.

Bronvermelding

Het overnemen uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron (I&O Research) duidelijk wordt vermeld

Het volledige rapport

Download hier het uitgebreide rapport als PDF.

Corona Continu Onderzoek

Hoe gaan Nederlanders om met de coronacrisis? Wilt u weten wat ze voelen, denken of doen? Voor een overzichtelijke investering vragen we het aan een representatieve steekproef. Aanmelden voor onze oktober-peiling kan tot en met woensdag 23 september.

BWEBPR20

We vertellen u graag nog veel meer over Ipsos I&O.


Neem contact op

afbeelding

Peter Kanne

Senior onderzoeksadviseur

Willen weten...
Herkent u zich daarin? Schrijf u in voor onze nieuwsbrief

  • Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.