Blog: mobiliteitsplannen Rutte III missen langetermijnvisie

Door Gijs-Jan Visser, onderzoeker Verkeer & Vervoer bij I&O Research

De mobiliteitsplannen van het kabinet Rutte III zijn bekend. Helaas zijn de voornaamste plannen voorspelbaar teleurstellend te noemen. Dit zijn het meer investeren in asfalt (om files tegen te gaan) en hogere boetes voor verkeershufters. Steeds meer mobiliteitspartijen, zoals de Bovag en Leaseplan, pleiten voor een algemene kilometerheffing om de files op te lossen.

Meer asfalt

Het was al langer duidelijk: met het verdwijnen van GroenLinks van de onderhandelingstafel is de algemene kilometerheffing voor automobilisten van de baan. D66 en ChristenUnie hebben deze wel in hun verkiezingsprogramma staan, maar waren dus bereid dit punt te laten vallen. Four more years wachten dus. Meer asfalt zorgt niet voor minder file, of slechts voor zeer korte duur. Als een baanvak wordt verbreed, komt er onvermijdelijk een punt waar het weer smaller is, en daar ontstaat dan juist de file. Een voorbeeld is de A1 bij Deventer. Wellicht is het zelfs een beter idee om de files op de erkende knelpunten als een gegeven te beschouwen, en meer de inspanningen om files en vertragingen in te zetten op trajecten waar steeds meer onverwachte oponthoud ontstaat, bijvoorbeeld de A35 tussen Almelo en Hengelo.

De kabinetspartijen voeren een kilometerheffing voor vrachtwagens in. Het motief lijkt hier vooral de milieubelasting te zijn, want zoals Transport en Logistiek Nederland (TLN) terecht opmerkt: als er geen algemene kilometerheffing komt, dan betalen logistieke bedrijven feitelijk om in de file te staan. Hoewel het milieu-argument te prijzen is, zal deze maatregel voor vrachtwagenchauffeurs wrang aanvoelen.

Hogere boete voor verkeershufters

Een hogere boete voor verkeershufters klinkt leuk. Stoere taal, en iedereen heeft wel een situatie voor ogen. Tegelijkertijd blijkt dat strenger straffen in de regel niet werkt om de ongewenste praktijk uit te bannen; de gepercipieerde pakkans (de kans om gepakt te worden, ingeschat door de potentiële overtreder/dader) moet omhoog. En er wordt niet gesproken over meer geld voor de verkeerspolitie of meer trajecten met cameratoezicht. Een maatregel voor de bühne dus. Bovendien blijkt uit de Veiligheidsmonitor – uitgevoerd door I&O Research – dat de door Nederlanders ervaren overlast door agressief verkeersgedrag in 2016 niet verder is toegenomen (van 29,4 naar 28,9%).
Zijn dan alle verkeersplannen slecht?

Nee. Er zijn bijvoorbeeld plannen om de snelwegverlichting weer aan te zetten. Dat is op veel plekken nodig, want soms is het wel erg donker op de snelweg, zoals op de A1 tussen Amersfoort en Apeldoorn of de A12 tussen Ede en Arnhem. Tegelijkertijd is het jammer dat de maximumsnelheid van 130 kilometer per uur niet wordt teruggedraaid, omdat is gebleken dat deze verhoging leidt tot meer ongelukken (bron: zie onder het artikel). Er komen meer sprinters op de terreinen tussen Apeldoorn en Enschede en tussen Zwolle en Leeuwarden. Goed voor de betreffende regio’s. Voor het traject Apeldoorn-Enschede gold dat de NS de hoeveelheid sprinters dit jaar juist heeft verlaagd.

Tot slot gaat er 100 miljoen euro naar uitbreiding van het fietssnelwegennet. Een sympathiek initiatief. Meer onderzoek naar het gebruik van en de tevredenheid over de eerste generatie fietssnelwegen is interessant, om te bezien of deze fietssnelwegen daadwerkelijk zorgen voor snellere fietsverbindingen, en mogelijk indien zelfs voor automobilisten die de fiets pakken. Al met al stemmen deze maatregelen niet optimistisch, hoewel de kilometerheffing voor vrachtwagens een goed begin is. Eerlijk gezegd was mijn hoop dat er een duidelijke beleidskeuze zou worden gemaakt: de files en knelpunten aanpakken (en dat kan alleen door een regeling waarbij niet het autobezit maar de gereden kilometers worden belast), en inzetten op duurzaamheid (waar een dergelijke regeling ook een instrument voor is). Maar denk ook aan een hogere bijtelling voor niet-duurzame leaseauto’s. De fiets kan daarnaast veel meer gestimuleerd worden dan nu het geval is. Mobiliteit is geen beleidsterrein dat in vier of acht jaar verandert, daar is visie en langetermijnbeleid voor nodig. Helaas ontbreken beide. Het wensdenken regeert: vanaf 2030 wil het kabinet de verkoop van auto’s op fossiele brandstoffen verbieden, en de investeringen in asfalt blijven. De scheep- en luchtvaartsector blijven zelfs geheel buiten schot. Concluderend kan worden gesteld dat deze maatregelen vooral een voortzetting van het huidige verkeersbeleid zijn.

Bronnen

https://nos.nl/artikel/2195302-nieuw-kabinet-wil-hogere-boetes-voor-verkeershufters.html
https://nos.nl/artikel/2194139-nieuw-kabinet-gaat-kilometerheffing-vrachtwagens-onderzoeken.html
https://nos.nl/artikel/2115676-kans-op-doden-groter-bij-ongeluk-op-130-km-snelweg.html https://ioresearch.nl/Home/Nieuws/ArtMID/445/ArticleID/849/Veiligheidsmonitor-2016-Burger-voelt-zich-minder-onveilig#.WeSEcz5JaUk