Blog: Hoe de Omgevingswet de dienstverlening aan kleinere bedrijven kan verbeteren

Met de gemeente Hoogeveen als pionier

Gemeentelijk EZ-beleid focust op het binnenhalen van grote bedrijven en op de doorgroeimogelijkheden van zzp’ers. Gevolg hiervan is dat het kleinbedrijf (tot 10 werknemers) tussen wal en schip valt. Deze groep voelt zich overspoeld door gemeentelijke regels en heeft niet altijd de tijd, kennis en/of vaardigheden om gemeentelijke trajecten succesvol te doorlopen. Gemeenten kunnen hun dienstverlening aan het lokale kleinbedrijf verbeteren door vóór en achter de schermen het proces van vergunningverlening te vereenvoudigen.

De nieuwe Omgevingswet kan hieraan een belangrijke bijdrage leveren. Ester Hilhorst, onderzoeksadviseur bij I&O Research, zet uiteen hoe, met de gemeente Hoogeveen als pionier[1].

Kleinere bedrijven belangrijke doelgroep voor gemeentelijke ondernemersdienstverlening

Gemeenten krijgen gemiddeld maar een zes-en-half voor hun bijdrage aan verbetering van het ondernemersklimaat. Ook het rapportcijfer voor de dienstverlening aan ondernemers is een zes-en-half. Ondernemers zijn daarmee kritischer dan burgers, die gemiddeld een zeven geven voor de gemeentelijke dienstverlening. Hoe afhankelijker men zich voelt, hoe kritischer men is op de kwaliteit van de dienstverlening[2]. Dienstverlening aan ondernemers is vaak ingewikkelder en er zijn gemiddeld méér overheidsinstanties betrokken voordat een beslissing kan worden genomen. Centrumondernemers en ondernemers met minder dan 10 personeelsleden zijn het minst tevreden over de dienstverlening van gemeenten. Deze ondernemers hebben te maken met een veelheid aan gemeentelijke regels en verordeningen. Tegelijkertijd zijn zij voor hun omzet afhankelijk van de aantrekkelijkheid en bereikbaarheid van de directe omgeving, dus gevoelig voor veranderingen in bijvoorbeeld parkeerbeleid. En anders dan het grootbedrijf hebben kleinere ondernemers geen specialist in huis op het gebied van (gemeentelijke) regelgeving.

Korte lijnen, minder regels en snel antwoord: de Omgevingswet als oplossing?

Ondernemers hebben behoefte aan korte lijnen, minder regels en korte doorlooptijden. Veel gemeenten bieden ondernemers met een complexe vraag, bijvoorbeeld op het gebied van bestemmingsplannen, vergunningen of verordeningen de mogelijkheid om rechtstreeks contact op te nemen met een Ondernemersloket of een accountmanager bedrijven. Dat is een belangrijk onderdeel van ondernemersdienstverlening. Een volgende kans biedt de inwerkingtreding van de Omgevingswet (voorzien in 2019), die inzet op eenvoudiger regels, meer gebiedsgericht maatwerk, efficiëntere procedures en snellere besluitvorming. Met een overheid die stimuleert en faciliteert. Het kleinbedrijf kan hier bij uitstek de vruchten van plukken. Verschillende gemeenten experimenteren al met de principes uit de nieuwe Omgevingswet. Bijvoorbeeld met het verminderen van regeldruk rondom kleine bouwwerken, zoals de uitbreiding van het hoofdgebouw met een aanbouw, en het plaatsen van dakkapellen, zonnepanelen, en vlaggenmasten. Enkele gemeenten[3] zoals Hoogeveen zien bij deze kleine bouwwerken af van een bouwkundige toets, ook als het bouwwerk ‘in het zicht’ is. Andere gemeenten, waaronder wederom Hoogeveen, experimenteren met het verkorten van de procedures door de inzet van een multidisciplinair team (o.a. Gemeentewinkel, RO, EZ, Handhaving) twee keer per week de binnengekomen vooroverleg- en vergunningaanvragen gezamenlijk te laten beoordelen (Bouw Begeleidingsteam BBT). Binnen een week weet de aanvrager of zijn verzoek gehonoreerd kan worden, of er aanvullende informatie nodig is of dat de aanvraag in de huidige vorm kansloos is. Verder is het bekend en zichtbaar zijn van de accountmanager bij de bedrijven als eerste aanspreekpunt hier zeer bepalend.
Hoogeveen, een van de deelnemers aan de KING Ondernemerspeiling in 2016, scoorde bovengemiddeld op diverse aspecten van dienstverlening en kreeg het hoogste rapportcijfer van alle deelnemende gemeenten op vergunningverlening, namelijk een 7,0. De experimenten lijken dus bij te dragen aan een hogere waardering door ondernemers. De uitdaging is af te bakenen tot waar regels vereenvoudigd en afgeschaft kunnen worden zonder dat er overlast ontstaat voor omwonenden of belanghebbenden. Want als eenmaal iets is toegestaan, kan de gemeente niet meer handhavend optreden.  

[1] Om stimulerend economisch beleid te ontwikkelen dat aansluit bij de behoeften van lokale ondernemers ontwikkelde VNG/KING de Ondernemerspeiling, een benchmark die wensen en pijnpunten bij ondernemers in beeld brengt. In 2016 zijn er 20 gemeentelijke Ondernemerspeilingen gepubliceerd op waarstaatjegemeente.nl, waarvan er 17 zijn uitgevoerd door I&O Research. Deze bijdrage is grotendeels gebaseerd op deze peilingen.
[2] Blijkt ook uit het onderzoek ‘De kwaliteit van de overheidsdienstverlening 2015’, dat I&O Research uitvoerde voor de ministeries van BZK en EZ.
[3] Ministerie van I&M (2016): Pionieren met de Omgevingswet Houd het eenvoudig maak het beter.